SANCHEZ, Seve: Lanbide Heziketa berria eta euskara
1996-06-01
Halako izenburua daraman idazkia, gehienetan, euskararen egoera salatzeko izan ohi da. Eta halaxe litzateke, "berria" izenondoa jarri izan ez banu. Baina oraingoz gauzatu ez den hezkuntzari buruz arituko naizenez, salaketak baino, hausnarketa egitea edo eztabaidarako irizpideak ematea gustatuko litzaidake gehiago.
Hezkuntzaren euskalduntze prozesuan, salbuespen salbuespen, Lanbide Heziketari ez zaio inoiz ere eman behar duen garrantzia. Baina Hezkuntza Sailak badu une honetan aukera eder bat orain arte zuzentzeko eta egin ez dena ondo baliatzeko.
LOGSE eta Lanbide Heziketa zikloak
Dagoeneko LOGSE sistemaren barruan dauden Goi Mailako zein Erdi Mailako Lanbide Heziketa Zikloetako Tituluak argitaratuta daude BOEn. Eta badirudi laster, aurten seguraski, agertzen hasiko direla Titulu hauen Curriculumak EHAAan.
Titulu hauek Madriletik datoz eta modulu edo, antzinako izenak erabiliz, jakintzagai ezberdinak ikusita zer esanik ez, euskara ez da inondik agertzen. Autonomi Erkidegoari Modulu edo jakintzagai hauen % 45a garatzea egokitu arren, kontuan hartzen badugu titulu barruan ezin dela modulu edo jakintzagai berririk sartu, argi dago den-dena ondo loturik datorkigula.
Hezkuntza Sailak 1996ko apirilean ikastetxeetara bidalitako informazioaren arabera, datorren ikaskurterako Heziketa Ziklo batzuk jarriko dira martxan. Hortaz, laburtuz, hauxe da egoera: ziklo gutxi batzuk edukiko ditugu, baina curriculumak momentuz argitaratu barik.
Iraprrest liburuan hauek emateko beharrezkoak diren ikastaroetan euskara edota euskaraz ez dela ezer agertzen ikusi ahal izan dugu. Horregatik, zalantzak eta kezkak: zer-nolako tratamendua emango zaio edo eman behar zaio euskarari Lanbide Titulu edo espezialitate berri hauetan?
Lan mundua eta euskara
Ez da nire asmoa euskararen egoera lan-munduan aztertzea; baina garbi dago -eta hauxe da hausnarketa honen helburua- Lanbide Heziketako ikasketek harreman zuzena eta berehalakoa izango dutela lan-munduarekin gizarte euskalduna edo elebiduna lortzeko, jakina, behar-beharrezkoa da arlo hau lantzea.
Eginkizun hau burutzeko egin daitezkeen proposamenak, nire ustez, Euskal Herrian gaur egun gertatzen diren bi egoera hauetan oinarritu beharra dago:
1- Euskara ez badago, euskaldundu egin behar da.
2- Eta behin euskara izanez gero, hizkuntza lanbide bakoitzaren beharrari egokitu behar zaio.
Beraz, ikaslearentzat enpresara edo lan-mundura joan baino lehen, hobe litzateke euskara landuta izatea. Eta hauxe dugu, noski, Hezkuntza-sistemaren betebeharra.
Lan munduan, azalpena errazteko, harremanak bi multzo handitan sailka ditzakegu:
1. Enpresen artekoak eta enpresa beraren langileen artekoak.
2. Eta enpresa eta publikoaren artekoak -hauek dira, gehienbat zerbitzu-sektorean eta Administrazion ematen direnak-.
Lehen multzoko harremanak esparru pribatuan sartu ahal ditugunez, ez ditut hemen aztertuko. Azken batean norberaren gogoan gelditzen baita euskararen erabilera.
Baina bigarren multzoan gertatzen diren harremanak, esan dugun bezala, publikoak dira. Horrexegatik kezkatzen gaitu lanbide hauei lotuta agertzen diren titulu edo espezialitateetan euskarari ematen zaion tratamenduak. Eta familia edo arlo askotako espezialitate edo tituluak dira. Hona hemen batzuk, adibide gisa:
merkataritza, administrazioa, hostalaritza, zerbitzu sozilak...
Hizkuntz ereduak eta euskara jakintzagaia
Orain arte DBHko ikasketak "A" eta "D" ereduetan egin dira eta, nahiz eta Lanbide Heziketan euskarari garrantzi handirik ez eman eta "D" ereduak ezarpen murritza izan, halaxe jarraituko dutela uste dut.
Bestalde, Batxilergoko Euskal Hizkuntza eta Literatura jakintzagai komuna (OCD) irakurriz gero, ondorio hauek atera daitezke: ez dira ezberdintzen "A" eta "D" ereduak. Zer esan nahi du honek? DBH amaitzerakoan ikasle guztiak, "A" zein "D" eredukoak euskaldunak direla? Baina denok dakigunez erantzuna zein den eta nola konpon daitekeen, jo dezagun aurrera.
Hezkuntza munduan, kontrakoa esaten bada ere, Lanbide Heziketak ez dauka ospe handirik eta ikasketa hauetara datozen ikasle gehienak Batxilergoan edo unibertsitatean porrot egin dutenak izaten dira eta honek, berez, arduragabekeria eta nahikeria ekartzen ditu, bai ikasleen aldetik bai gurasoen aldetik.
Honi guztiari euskarak lan munduan daukana eransten badiogu, erraz uler daiteke hain talde gutxi aurkitzen Lanbide Heziketan D ereduan. Gauzak horrela, ez da harritzekoa zenbait euskaldunek espezialitatea erdaraz egitea hobe dela pentsatzea. Arazo honi ere Hezkuntza sistemak erantzuna eman behar dio. Eta hementxe agertzen da berriro lehen aipatutako Titulu berrien curriculuma. Zergatik ez sartu Titulu hauetan, ingelesa, frantsesa, edo alemanierarekin batera "lanbiderako gaztelania"?
Baina ez dezagun pentsa erdaldunen egoera hobea denik. Hauek euskara beharrezkoa ikusten dute lan bat aurkitzeko eta gehienek -Administrazioan eta zerbitzu publikoetan lan egin nahi dutenei buruz ari naiz- euskaltegietara jotzen dute euskara tituluaren bila. Hauentzat ere Hezkuntza sistemak erantzuna izan behar du. Zergatik ez sartu Titulu hauetan lanerako euskara jakintzagai edo modulua.
Goi Mailako ziklo batzuetan adibidez, "komunikazioa eta Lanbide Harremanak" modulu edo jakintzagaia agertzen da eta hementxe, nahi izanez gero, zerbait egin liteke. Edo Titulu jakintzagai berezietan...
Hezkuntza Sailaren ardura: Euskararen eskaintza bermatzea
Euskara orain arte beti euskaltzaleon ardura izan da eta halaxe izaten jarraitu behar du, ezen gure ondoan ditugun bi edo hiru hizkuntza handien aldean, ezin baikara lotan gelditu. Eta dei berezia egin nahi nieke euskara irakasle guztiei, zeren Lanbide Heziketa Berrian ez baita euskara jakintzagaia agertzen.
Baina badago, Administrazioari dagokion ardura bat eta halaxe eskatu behar zaio, gure kasuan, Hezkuntz Sailari. Ikastetxe gehienetan euskal ereduak eskola komunitateak eskatuta ezarri dira. Baina zer gertatzen da halaxe gertatzen ez denean?
Erantzuna Hezkuntza Sailak dauka.
LOGSE eta Lanbide Heziketa zikloak
Dagoeneko LOGSE sistemaren barruan dauden Goi Mailako zein Erdi Mailako Lanbide Heziketa Zikloetako Tituluak argitaratuta daude BOEn. Eta badirudi laster, aurten seguraski, agertzen hasiko direla Titulu hauen Curriculumak EHAAan.
Titulu hauek Madriletik datoz eta modulu edo, antzinako izenak erabiliz, jakintzagai ezberdinak ikusita zer esanik ez, euskara ez da inondik agertzen. Autonomi Erkidegoari Modulu edo jakintzagai hauen % 45a garatzea egokitu arren, kontuan hartzen badugu titulu barruan ezin dela modulu edo jakintzagai berririk sartu, argi dago den-dena ondo loturik datorkigula.
Hezkuntza Sailak 1996ko apirilean ikastetxeetara bidalitako informazioaren arabera, datorren ikaskurterako Heziketa Ziklo batzuk jarriko dira martxan. Hortaz, laburtuz, hauxe da egoera: ziklo gutxi batzuk edukiko ditugu, baina curriculumak momentuz argitaratu barik.
Iraprrest liburuan hauek emateko beharrezkoak diren ikastaroetan euskara edota euskaraz ez dela ezer agertzen ikusi ahal izan dugu. Horregatik, zalantzak eta kezkak: zer-nolako tratamendua emango zaio edo eman behar zaio euskarari Lanbide Titulu edo espezialitate berri hauetan?
Lan mundua eta euskara
Ez da nire asmoa euskararen egoera lan-munduan aztertzea; baina garbi dago -eta hauxe da hausnarketa honen helburua- Lanbide Heziketako ikasketek harreman zuzena eta berehalakoa izango dutela lan-munduarekin gizarte euskalduna edo elebiduna lortzeko, jakina, behar-beharrezkoa da arlo hau lantzea.
Eginkizun hau burutzeko egin daitezkeen proposamenak, nire ustez, Euskal Herrian gaur egun gertatzen diren bi egoera hauetan oinarritu beharra dago:
1- Euskara ez badago, euskaldundu egin behar da.
2- Eta behin euskara izanez gero, hizkuntza lanbide bakoitzaren beharrari egokitu behar zaio.
Beraz, ikaslearentzat enpresara edo lan-mundura joan baino lehen, hobe litzateke euskara landuta izatea. Eta hauxe dugu, noski, Hezkuntza-sistemaren betebeharra.
Lan munduan, azalpena errazteko, harremanak bi multzo handitan sailka ditzakegu:
1. Enpresen artekoak eta enpresa beraren langileen artekoak.
2. Eta enpresa eta publikoaren artekoak -hauek dira, gehienbat zerbitzu-sektorean eta Administrazion ematen direnak-.
Lehen multzoko harremanak esparru pribatuan sartu ahal ditugunez, ez ditut hemen aztertuko. Azken batean norberaren gogoan gelditzen baita euskararen erabilera.
Baina bigarren multzoan gertatzen diren harremanak, esan dugun bezala, publikoak dira. Horrexegatik kezkatzen gaitu lanbide hauei lotuta agertzen diren titulu edo espezialitateetan euskarari ematen zaion tratamenduak. Eta familia edo arlo askotako espezialitate edo tituluak dira. Hona hemen batzuk, adibide gisa:
merkataritza, administrazioa, hostalaritza, zerbitzu sozilak...
Hizkuntz ereduak eta euskara jakintzagaia
Orain arte DBHko ikasketak "A" eta "D" ereduetan egin dira eta, nahiz eta Lanbide Heziketan euskarari garrantzi handirik ez eman eta "D" ereduak ezarpen murritza izan, halaxe jarraituko dutela uste dut.
Bestalde, Batxilergoko Euskal Hizkuntza eta Literatura jakintzagai komuna (OCD) irakurriz gero, ondorio hauek atera daitezke: ez dira ezberdintzen "A" eta "D" ereduak. Zer esan nahi du honek? DBH amaitzerakoan ikasle guztiak, "A" zein "D" eredukoak euskaldunak direla? Baina denok dakigunez erantzuna zein den eta nola konpon daitekeen, jo dezagun aurrera.
Hezkuntza munduan, kontrakoa esaten bada ere, Lanbide Heziketak ez dauka ospe handirik eta ikasketa hauetara datozen ikasle gehienak Batxilergoan edo unibertsitatean porrot egin dutenak izaten dira eta honek, berez, arduragabekeria eta nahikeria ekartzen ditu, bai ikasleen aldetik bai gurasoen aldetik.
Honi guztiari euskarak lan munduan daukana eransten badiogu, erraz uler daiteke hain talde gutxi aurkitzen Lanbide Heziketan D ereduan. Gauzak horrela, ez da harritzekoa zenbait euskaldunek espezialitatea erdaraz egitea hobe dela pentsatzea. Arazo honi ere Hezkuntza sistemak erantzuna eman behar dio. Eta hementxe agertzen da berriro lehen aipatutako Titulu berrien curriculuma. Zergatik ez sartu Titulu hauetan, ingelesa, frantsesa, edo alemanierarekin batera "lanbiderako gaztelania"?
Baina ez dezagun pentsa erdaldunen egoera hobea denik. Hauek euskara beharrezkoa ikusten dute lan bat aurkitzeko eta gehienek -Administrazioan eta zerbitzu publikoetan lan egin nahi dutenei buruz ari naiz- euskaltegietara jotzen dute euskara tituluaren bila. Hauentzat ere Hezkuntza sistemak erantzuna izan behar du. Zergatik ez sartu Titulu hauetan lanerako euskara jakintzagai edo modulua.
Goi Mailako ziklo batzuetan adibidez, "komunikazioa eta Lanbide Harremanak" modulu edo jakintzagaia agertzen da eta hementxe, nahi izanez gero, zerbait egin liteke. Edo Titulu jakintzagai berezietan...
Hezkuntza Sailaren ardura: Euskararen eskaintza bermatzea
Euskara orain arte beti euskaltzaleon ardura izan da eta halaxe izaten jarraitu behar du, ezen gure ondoan ditugun bi edo hiru hizkuntza handien aldean, ezin baikara lotan gelditu. Eta dei berezia egin nahi nieke euskara irakasle guztiei, zeren Lanbide Heziketa Berrian ez baita euskara jakintzagaia agertzen.
Baina badago, Administrazioari dagokion ardura bat eta halaxe eskatu behar zaio, gure kasuan, Hezkuntz Sailari. Ikastetxe gehienetan euskal ereduak eskola komunitateak eskatuta ezarri dira. Baina zer gertatzen da halaxe gertatzen ez denean?
Erantzuna Hezkuntza Sailak dauka.
