ELORZA, Itziar; LINDSAY, Diana:
2000-05-01
1991n jarri zen martxan Eleanitz proiektua Euskal Herriko hainbat ikastolatan. Gaur egun 56 ikastola dira 4 urteko haurrekin hasi eta 16 urtekoekin bukatzen den proiektu horretan sartuta daudenak. 9 urteko esperientziaren ondoren, badute zer esana eta zer irakatsia, eta horregatik jo dugu Itziar Elorza eta Diana Lindsayrengana. Beraien ardurapean daude, besteak beste, hizkuntzen arteko integrazioaren lotura egitea, ingeleseko curriculuma osatzea, materialak sortzea eta irakasleak prestatzea.
Orain dela 9 urte hasi zineten eleanitz proiektua 4 urteko haurrekin lantzen. Zer ulertzen duzue Eleanitz kontzeptuarekin?
Itziar .- Guretzat kontzeptu hori garrantzitsua da, zeren normalean ingelesaren eta ingeles goiztiarraren inguruan hitz egiten baitugu, eta guk ez dugu hori nabarmendu nahi. Guk azpimarratzen duguna da garrantzitsuena ez dela ingelesa noiz sartu edo noiz ez sartu, baizik eta nola, alegia, eleaniztasunaren planteamendua nola egin. Inguruan ditugun hizkuntza guztiak hartu behar dira kontuan era integratu batean, eta horren arabera planteatu. Azken finean, ingelesaren sarrera goiztiarra ditugun hizkuntz helburuak bideratzeko estrategia bat da, metodo bat. Agian ez da bakarra, eta beste aukera batzuk ere egon litezke.
Gaur egun nahiko onartua dago proiektu eleanitzak egokiak direlako ustea, baina badaude hori esaten ez duten zenbait teoria. Hizkuntza bat ondo menperatu gabe beste batekin hastea astakeria dela diote. Zer diozue?
Diana .- Gaur egun hiru hizkuntzatan funtzionatzen duten hainbat eta hainbat esperientzia daude, eta baita eskola sistema osoak ere. Luxenburgon, adibidez, betidanik funtzionatu dute horrela. Kontua ez da zenbat hizkuntza irakasten diren, baizik eta nola. Nik uste dut hori dela gakoa, eta gauzak ondo egin behar dira.
Egoera batzuetan ingelesa sartzeak kalteak sor ditzake, baina ez hiru hizkuntza direlako, hiru hizkuntza horiek gaizki planteatzen direlako baizik.
Nola hasi zineten zuek Eleanitz proiektuarekin?
Itziar .- 1991n hasi ginen 4 urteko haurrei ingelesa irakasten eta proiektua martxan jarri genuenean gure kezka bideak bilatzea zen. Horrela, hainbat ate joz eta kontaktuak bilatuz, Josep Maria Artigalekin jarri ginen harremanetan. Hizkuntz didaktikan aditua da eta bagenekien esperientzia batzuk eginak zituela. 4-5 urteko etapara mugatzen da bera, eta horren inguruan dauka eginda plangintza osoa eta bere hausnarketa teoriko osoa. Beraz, Artigalekin hasi ginen Haur Hezkuntzako planteamendua egiten.
Diana .- Baina proiektu batekin hasten zarenean, jarraitu egin behar duzu. Bideak irekitzen hasi eta gero erantzun egin behar duzu. Artigalekin Haur Hezkuntza ziurtatua geneukan, baina Lehen Hezkuntzako planteamenduarekin jarraitu beharra geneukan.
Horretan geundela, ia-ia kasualitatez, Europako proiektu bat eskaini ziguten. Traute Taeschner zen zuzendaria, Artigalekin lan egindakoa, eta beraz, planteamendu metodologiko aldetik antzeko ildoak jarraitzen zituena. Horrenbestez, ikastolak Euskal Herriko talde esperimental bezala sartu ginen proiektu europar hartan.
Zer esan nahi izan zuen zuentzat proiektu europar batean parte hartzeak?
Diana .- Europar proiektu horretan Holanda, Italia eta Ingalaterrako unibertsitateko talde batzuekin eta beste zenbait eskolarekin hasi ginen kolaboratzen. Bi edo hiru urtez aritu ginen elkarrekin prestatzen eta materiala osatzen, eta hainbat testuinguru eta eskolatan erabiltzen hasi ginen. Italian eta hemen, esate baterako, ingelesa irakasteko erabiltzen zen, baina Holandan eta Ingalaterran kanpotarrei bertako hizkuntza irakasteko.
Esperimentatu eta gero ebaluatu egin genuen. Proiektu nahiko sendoa zen, eta horretan oinarrituta egin genuen Lehen Hezkuntzako lehen zikloko planteamendua.
Itziar .- Hortik aurrera jarraipena guk geronek eman diogu. Europar talde horrekin jarraitu dugu lanean, baina 8 urtetik aurrera geuk zuzendu dugu geure planteamendua. Geuk sortzen ditugu ikasmaterialak eta gero hainbat herrialdetako hizkuntzetara itzultzen dira. Momentu honetan italierara, nederlanderara eta gaztelerara itzuliak daude.
Zein metodologiatan oinarritzen da Eleanitz proiektu hau?
Itziar .- Metodologia aldetik, ikuspuntu naturaletik egiten dugu planteamendua. Adin bakoitzean ikasteko era desberdina da, eta beraz, planteamendu metodologikoa ere bai.
Haur Hezkuntzan, esaterako, nolakoa da planteamendua?
Itziar .- Haurrak hizkuntzaz jabetzeko berez dituen estrategiak hartzen ditugu oinarritzat, bere ama hizkuntzan aplikatzen dituen horiek. Eta atzerriko hizkuntzan aplikatzeko ahalik eta une gehien eskaintzen saiatzen gara. Eskolan hizkuntza horretan bizitzeko testuinguru txikitxo batzuk sortzen ditugu, eta eskola giroan naturalak izan daitezkeen erabilerak ingelesez egiten ditugu: ipuin dramatizatuak, kantak, jolasak...
Horretarako, egiten duguna da testuingurua ongi finkatu eta hasieratik ingelesez aritzeko aukera izango dutela ziurtatu. Egokia iruditzen zaigu ingeleseko espazioa ahalik eta gehien bereiztea. Horrela, hizkuntza horretarako espazio berezia daukagu, eta haurrak badaki gela horretan sartzean han dagoen pertsonarekin ingelesez aritu behar duela. Hizkuntza eta pertsonen arteko lotura egiteari ere garrantzia ematen diogu; beraz, ingeleseko irakasleak haurrekin duen harreman bakarrak ingelesez izan beharko du, eta pertsona hori ingelesarekin identifikatzen du haurrak.
Hori Haur Hezkuntzan, eta hortik aurrera?
Diana .- Adina igo ahala, poliki-poliki eskola gaien inguruko planteamenduetara goaz. Lehen Hezkuntzaren bukaeran proiektuak egiten ditugu; ingurunearekin edota zehar lerroren batekin lotura duen gaien inguruko lan proposamenak dira.
DBHko lehen zikloan hainbat arlotako gaiak hartu eta ingelesari begira garatzen ditugu. Adibidez, unibertsoaren inguruko unitate didaktiko bat egiten ari gara orain. Eduki aldetik planetak eta gizarte arloan lantzen diren gauzak dira, baina gure zeregina da horri etekina ateratzea ingelesa lantzeko. Beraz, beste faktore bat sartzen da eta metodologia aldetik aldatu egiten da.
DBHn arlo bat hartu eta arlo horretako edukiak ingelesez lantzen dira. Azken helburua DBHko azken zikloan zuzenean arlo bat ingelesez egiteko gaitasuna edukitzea da.
Finean, eskolako testuinguru komunikatibo horretan naturalak diren erabilerak ingelesez eskaintzea da; ipuinetik eta jolasetik abiatu eta poliki-poliki eskola aprendizaia bihurtzea.
Nola planteatzen duzue hizkuntzen arteko oreka?
Itziar .- Oso garbi dago eta legezkoa da euskara eta gaztelania maila berean eta oso maila onean jaso behar dutela Derrigorrezko Hezkuntzan. Gure ustez, gaurko gizartean eta gauzak dauden bezala, horrek esan nahi du euskararen arloan izugarrizko indarra egin behar dela. Eskolak eman behar dio gizarteak ematen ez dion erantzuna, dagoen desberdintasuna orekatzeko. Eskolak bere egitekoa du desoreka hori apurtzeko.
Diana .- Horrelako planteamendu bat egiteko aurrebaldintza garbia da D eredua edukitzea; euskararen lekua eskolan ondo ziurtatuta egotea, ondo definitua egotea eta ingelesa sartzeak hori arriskuan ez jartzea. Kontua ez da ingelesari garrantzia emateagatik euskarari kalte egitea.
Euskara, gaztelania eta ingelesa aipatzen dituzue. Horiek al dira ikastola guztietako Eleanitz proiektuan dauden hizkuntzak?
Itziar .- Proiektu honekin hasi ginenean frantsesaren eta ingelesaren eskaintza egin genuen atzerriko hizkuntza bezala, eta ikastola guztiek ingelesa hautatu zuten. Gaur egun, 9 urte pasa eta gero, ez dut uste inork planteatuko lukeenik beste hizkuntza bat hartzea. Ingelesa nazioarteko hizkuntza bihurtu da.
Diana .- Halere, gure planteamendua lau hizkuntzatakoa da, hots, DBHn 4. hizkuntza sartzen dugu ikasgai bezala. Normalean frantsesa edo alemaniera izaten dira.
Iparraldeko ikastolen kasuan egoera ezberdina izango litzateke. Eleanitz proiektuan sartuta al daude?
Iparraldean momentuz ez diote lehentasunik ematen gai honi, eta hango ikastolak ez daude proiektuan sartuta. Haien kasuan, noski, gaztelania eskainiko litzateke 4. hizkuntza bezala.
Lortzen al da hizkuntza guztiak filosofia berarekin lantzea? Hots, ingeleseko gelan eta euskarako gelan metodologia eta planteamendu bera erabiltzea?
Diana .- Guretzat gero eta garrantzi gehiago du hizkuntzen planteamendu integratua egiteak, eta Ikastolen Elkarteko ikasmaterialgintzan filosofia komun baten barruan garatzen ditugu hizkuntza desberdinak. Ingelesezko sorkuntzan euskaran eta gaztelanian egindakoarekin lotura egiten saiatzen gara. Baina hor irakasleen prestakuntzarekin egiten dugu topo. Alde batetik, egiten den planteamendu komunikatiboa dago, denok onartzen duguna. Eta bestetik, norberaren gela barruko jarduera, giroa, dinamika eta interakzioa. Gauza horiek guztiak aldatzea zaila da.
Hori guztia aurrera ateratzeko irakasleen prestakuntzak berebiziko garrantzia du. Nola daukazue planteatuta irakasleen formakuntza?
Diana .- Asko zaintzen dugu irakasleen prestakuntza jarraia. Irakasle batzuk astean egun bat edo liberatuta daude, eta gurekin batera, beste irakasleen formakuntzaz arduratzen dira. Hiru pertsona daude Haur Hezkuntzarako eta Lehen Hezkuntzako lehenengo mailetarako, eta beste bi hurrengo mailetarako. Horiek eskualdekako bilerak egiten dituzte irakasleekin.
Ikasturte hasieran bi, hiru edo lau egunetan elkartzen gara urteko oinarri teorikoak ezartzeko, eta hortik aurrera, ikasturtean zehar, praktikaren hausnarketa egiten dugu. Denok material komunak ditugu, lan erritmo berdintsua jarraitzen dugu eta egiten dugunaz hausnartzen dugu. Sortzen dugun materiala argitaratu ahala irakasleekin kontrastatzeko aukera ematen digute bilera horiek. Horrela, materiala osatu, aldatu eta hobetzeko aukera dugu. Prozesu kreatiboa izaten da, jendea inplikatua sentitzen da eta jendearen arteko harremanak ere oso onak izaten dira. Lan talde oso sendoak sortzen dira.
Itziar .- Formakuntza hori ziurtatzea oso garrantzitsua da. Ikastolen Elkartearen zerbitzuak elkartean federatuta dauden ikastoletara iristen dira, baina hortik kanpora ere formakuntza zabaltzea ezinbestekoa iruditzen zaigu. Unibertsitatearekin behin eta berriro hitz egin izan dugu horretaz. Izan ere, HIZPEIrekin (Hizkuntz Pedagogia Institutua) batera egin dugu Lehen Hezkuntzako proiektu europarra, eta formakuntzaren orokortzeak bere ardura izan beharko luke. Eta horretan gaude, formakuntzarako diseinu bat bilatu nahirik.
Ikasmaterialgintzari dagokionez, zenbait kritika entzuten dira, esanez materiala zuentzako bakarrik gordetzen duzuela, ez duzuela publiko egiten, nahiko pribatizatzailea dela...
Itziar .- Agian egia da, baina proiektu esperimental bat egiten ari gara eta Derrigorrezko Hezkuntzaren bukaerara arte ez diogu amaiera emango, eta ezta orokortzeko aukera ere. Hori da gure ikuspuntua: proiektu esperimentalak jarraitzen duen bitartean gure ildoa eta baldintzak ondo kontrolatzen jarraitu nahi dugu. Derrigorrezko Hezkuntzaren bukaerara iristen garenean orokortu egingo dugu, eta beste edozein arlotan bezala ireki egingo dugu. Baina momentuz, iruditzen zaigu garrantzitsua dela gauzak zaintzea eta egiten dena ondo egiten dela ziurtatzea.
Diana .- Daukagun planteamendu metodologikoagatik iruditzen zaigu materialak ez direla ezer formakuntza sendorik ez badago. Eta momentu honetan guk geuk ez daukagu baldintzarik formakuntza hori eskaintzeko. Orduan, materialak saldu? Bada, merkatuan jar ditzakegu, baina badakigu material horrek ez lukeela funtzionatuko, bizitza esparru oso motza izango lukeela. Hasieran denek gustura hartuko lukete, baina bi urteren buruan ez luke funtzionatuko, jendeak horri erantzuteko adina formakuntzarik ez daukalako.
Proiektuaren ebaluaziorik egin al duzue? Nolakoa?
Itziar .- Ebaluazioa egiten dugu, eta alderdi batetik baino gehiagotik. Batetik, kanpoko ebaluazioa dago. Unibertsitateak (HIZPEI) egiten du berau, eta koordinazio taldeak frogen diseinuan parte hartzen du, frogak gelan egiten denaren inguruan egin behar direlako. Baina gero, ebaluazioa, horren kontrola eta emaitzen azterketa unibertsitateak egiten du. Bestetik, barruko ebaluazioa dago, ikasleen ebaluazioa. Froga batzuk proposatuta daude eta horren inguruan egiten da lan.
Diana .- Ingeleseko ebaluazioa urtero egiten da. Momentuz ezin ditugu emaitzak alderatu, baina haurren eboluzioa ikusten dugu eta pixkanaka-pixkanaka ingelesa jasotzen doaz.
Proiektu osoaren ebaluazioan, berriz, euskara, gaztelania eta gaitasun orokorrak neurtzen dira, eta hori etapaka egiten da. Aurten Lehen Hezkuntzako azken etapako emaitzak aterako ditugu.
Europako taldeak ebaluaziorik egin al dizue?
Itziar .- Europan eredu bezala gauzkate 9 urteren ondoren gure proiektuak jarraipena duelako. Normalean proiektuak 3 edo 4 urterako egiten dira eta gero hor uzten dira. Zaila da horrenbeste urtetako jarraipena ematea, eta guk, egia esan, lortu dugu. Noski, hasi ginenetik hona gauza asko aldatu dira etengabe ikertzen, esperimentatzen eta jendearekin harremanetan gaudelako.
Sari europar bat ere jaso zenuten orain dela bi urte .
Diana .- Bai, "Atzerriko hizkuntzen irakaskuntzan berrikuntza" saria eman ziguten ingeleseko ikasmaterialarengatik. Europan garrantzi handia ematen diete hizkuntzei. Lingua programa dago eta materialen sorkuntza, formakuntza, elkartrukeak... bultzatzen ditu. Horrekin lotuta dago eman ziguten saria. Berez sari europarra da, baina herrialde bakoitzeko ministeritzak erabakitzen du nori eman. Horregatik, saria europarra izanagatik, Esperanza Agirrek eman zigun.
Itziar .- Gertatzen zaiguna da ingeleseko proiektua dela-eta, nahiko ezagunak egiten ari garela Espainian. Dei asko jasotzen ditugu eta formakuntza ematen ere ibili gara. Eta euskara eta gaztelaniako materialak, berriz, nire ustez kalitate ona eta egokia dutenak, ez daukate oihartzunik.
Bukatzeko, zer baldintza bete behar ditu ikastetxe batek zuen Eleanitz proiektuan sartzeko? Zer eskatzen zaio?
Itziar .- Lehenengo, D ereduko ikastetxea izatea. Gero, jarraipena izatea, kontua ez baita 4 urterekin hasi eta gero uztea. 4 urterekin hasi eta 16rekin bukatzeko konpromisoa hartu behar da, eta ziurtatu ere bai. Horregatik, erabakia ikastetxe mailan hartzea eskatzen dugu. Ezin du izan ingeleseko irakaslearen edo momentuko zuzendariaren erabakia, baizik eta klaustroarena edota organo gorenarena, hots, ikastetxe mailakoa. Ikastetxe osoaren inplikazioa garrantzitsua da; eskolako hezkuntza proiektuaren elementu garrantzitsua izatea eskatzen dugu.
Diana .- Ordutegia ere oso inportantea da. Guk ezarritako gutxienekoak errespetatzea eta onartzea baldintza bezala jartzen dugu. Garbi dago denbora minimotan gabiltzala, 4 urterekin hasi arren oso ordu gutxi baitira.
Bestalde, pertsonalaren arazoak sortzen dira; pertsona berriak sartu behar direlako eta normalean ikastetxeek dauzkaten irakasleak aprobetxatu nahi izaten dituztelako. Hori dela eta, borrokan ibiltzen gara.
Halaber, irakasleen prestakuntza ere baldintza bezala jartzen dugu. Ikastolak argi eduki behar du ingeleseko irakasleak hilean behin elkartu beharko duela beste ikastetxeetako irakasleekin eta formakuntzarako denbora beharko duela.
Itziar .- Guretzat kontzeptu hori garrantzitsua da, zeren normalean ingelesaren eta ingeles goiztiarraren inguruan hitz egiten baitugu, eta guk ez dugu hori nabarmendu nahi. Guk azpimarratzen duguna da garrantzitsuena ez dela ingelesa noiz sartu edo noiz ez sartu, baizik eta nola, alegia, eleaniztasunaren planteamendua nola egin. Inguruan ditugun hizkuntza guztiak hartu behar dira kontuan era integratu batean, eta horren arabera planteatu. Azken finean, ingelesaren sarrera goiztiarra ditugun hizkuntz helburuak bideratzeko estrategia bat da, metodo bat. Agian ez da bakarra, eta beste aukera batzuk ere egon litezke.
Gaur egun nahiko onartua dago proiektu eleanitzak egokiak direlako ustea, baina badaude hori esaten ez duten zenbait teoria. Hizkuntza bat ondo menperatu gabe beste batekin hastea astakeria dela diote. Zer diozue?
Diana .- Gaur egun hiru hizkuntzatan funtzionatzen duten hainbat eta hainbat esperientzia daude, eta baita eskola sistema osoak ere. Luxenburgon, adibidez, betidanik funtzionatu dute horrela. Kontua ez da zenbat hizkuntza irakasten diren, baizik eta nola. Nik uste dut hori dela gakoa, eta gauzak ondo egin behar dira.
Egoera batzuetan ingelesa sartzeak kalteak sor ditzake, baina ez hiru hizkuntza direlako, hiru hizkuntza horiek gaizki planteatzen direlako baizik.
Nola hasi zineten zuek Eleanitz proiektuarekin?
Itziar .- 1991n hasi ginen 4 urteko haurrei ingelesa irakasten eta proiektua martxan jarri genuenean gure kezka bideak bilatzea zen. Horrela, hainbat ate joz eta kontaktuak bilatuz, Josep Maria Artigalekin jarri ginen harremanetan. Hizkuntz didaktikan aditua da eta bagenekien esperientzia batzuk eginak zituela. 4-5 urteko etapara mugatzen da bera, eta horren inguruan dauka eginda plangintza osoa eta bere hausnarketa teoriko osoa. Beraz, Artigalekin hasi ginen Haur Hezkuntzako planteamendua egiten.
Diana .- Baina proiektu batekin hasten zarenean, jarraitu egin behar duzu. Bideak irekitzen hasi eta gero erantzun egin behar duzu. Artigalekin Haur Hezkuntza ziurtatua geneukan, baina Lehen Hezkuntzako planteamenduarekin jarraitu beharra geneukan.
Horretan geundela, ia-ia kasualitatez, Europako proiektu bat eskaini ziguten. Traute Taeschner zen zuzendaria, Artigalekin lan egindakoa, eta beraz, planteamendu metodologiko aldetik antzeko ildoak jarraitzen zituena. Horrenbestez, ikastolak Euskal Herriko talde esperimental bezala sartu ginen proiektu europar hartan.
Zer esan nahi izan zuen zuentzat proiektu europar batean parte hartzeak?
Diana .- Europar proiektu horretan Holanda, Italia eta Ingalaterrako unibertsitateko talde batzuekin eta beste zenbait eskolarekin hasi ginen kolaboratzen. Bi edo hiru urtez aritu ginen elkarrekin prestatzen eta materiala osatzen, eta hainbat testuinguru eta eskolatan erabiltzen hasi ginen. Italian eta hemen, esate baterako, ingelesa irakasteko erabiltzen zen, baina Holandan eta Ingalaterran kanpotarrei bertako hizkuntza irakasteko.
Esperimentatu eta gero ebaluatu egin genuen. Proiektu nahiko sendoa zen, eta horretan oinarrituta egin genuen Lehen Hezkuntzako lehen zikloko planteamendua.
Itziar .- Hortik aurrera jarraipena guk geronek eman diogu. Europar talde horrekin jarraitu dugu lanean, baina 8 urtetik aurrera geuk zuzendu dugu geure planteamendua. Geuk sortzen ditugu ikasmaterialak eta gero hainbat herrialdetako hizkuntzetara itzultzen dira. Momentu honetan italierara, nederlanderara eta gaztelerara itzuliak daude.
Zein metodologiatan oinarritzen da Eleanitz proiektu hau?
Itziar .- Metodologia aldetik, ikuspuntu naturaletik egiten dugu planteamendua. Adin bakoitzean ikasteko era desberdina da, eta beraz, planteamendu metodologikoa ere bai.
Haur Hezkuntzan, esaterako, nolakoa da planteamendua?
Itziar .- Haurrak hizkuntzaz jabetzeko berez dituen estrategiak hartzen ditugu oinarritzat, bere ama hizkuntzan aplikatzen dituen horiek. Eta atzerriko hizkuntzan aplikatzeko ahalik eta une gehien eskaintzen saiatzen gara. Eskolan hizkuntza horretan bizitzeko testuinguru txikitxo batzuk sortzen ditugu, eta eskola giroan naturalak izan daitezkeen erabilerak ingelesez egiten ditugu: ipuin dramatizatuak, kantak, jolasak...
Horretarako, egiten duguna da testuingurua ongi finkatu eta hasieratik ingelesez aritzeko aukera izango dutela ziurtatu. Egokia iruditzen zaigu ingeleseko espazioa ahalik eta gehien bereiztea. Horrela, hizkuntza horretarako espazio berezia daukagu, eta haurrak badaki gela horretan sartzean han dagoen pertsonarekin ingelesez aritu behar duela. Hizkuntza eta pertsonen arteko lotura egiteari ere garrantzia ematen diogu; beraz, ingeleseko irakasleak haurrekin duen harreman bakarrak ingelesez izan beharko du, eta pertsona hori ingelesarekin identifikatzen du haurrak.
Hori Haur Hezkuntzan, eta hortik aurrera?
Diana .- Adina igo ahala, poliki-poliki eskola gaien inguruko planteamenduetara goaz. Lehen Hezkuntzaren bukaeran proiektuak egiten ditugu; ingurunearekin edota zehar lerroren batekin lotura duen gaien inguruko lan proposamenak dira.
DBHko lehen zikloan hainbat arlotako gaiak hartu eta ingelesari begira garatzen ditugu. Adibidez, unibertsoaren inguruko unitate didaktiko bat egiten ari gara orain. Eduki aldetik planetak eta gizarte arloan lantzen diren gauzak dira, baina gure zeregina da horri etekina ateratzea ingelesa lantzeko. Beraz, beste faktore bat sartzen da eta metodologia aldetik aldatu egiten da.
DBHn arlo bat hartu eta arlo horretako edukiak ingelesez lantzen dira. Azken helburua DBHko azken zikloan zuzenean arlo bat ingelesez egiteko gaitasuna edukitzea da.
Finean, eskolako testuinguru komunikatibo horretan naturalak diren erabilerak ingelesez eskaintzea da; ipuinetik eta jolasetik abiatu eta poliki-poliki eskola aprendizaia bihurtzea.
Nola planteatzen duzue hizkuntzen arteko oreka?
Itziar .- Oso garbi dago eta legezkoa da euskara eta gaztelania maila berean eta oso maila onean jaso behar dutela Derrigorrezko Hezkuntzan. Gure ustez, gaurko gizartean eta gauzak dauden bezala, horrek esan nahi du euskararen arloan izugarrizko indarra egin behar dela. Eskolak eman behar dio gizarteak ematen ez dion erantzuna, dagoen desberdintasuna orekatzeko. Eskolak bere egitekoa du desoreka hori apurtzeko.
Diana .- Horrelako planteamendu bat egiteko aurrebaldintza garbia da D eredua edukitzea; euskararen lekua eskolan ondo ziurtatuta egotea, ondo definitua egotea eta ingelesa sartzeak hori arriskuan ez jartzea. Kontua ez da ingelesari garrantzia emateagatik euskarari kalte egitea.
Euskara, gaztelania eta ingelesa aipatzen dituzue. Horiek al dira ikastola guztietako Eleanitz proiektuan dauden hizkuntzak?
Itziar .- Proiektu honekin hasi ginenean frantsesaren eta ingelesaren eskaintza egin genuen atzerriko hizkuntza bezala, eta ikastola guztiek ingelesa hautatu zuten. Gaur egun, 9 urte pasa eta gero, ez dut uste inork planteatuko lukeenik beste hizkuntza bat hartzea. Ingelesa nazioarteko hizkuntza bihurtu da.
Diana .- Halere, gure planteamendua lau hizkuntzatakoa da, hots, DBHn 4. hizkuntza sartzen dugu ikasgai bezala. Normalean frantsesa edo alemaniera izaten dira.
Iparraldeko ikastolen kasuan egoera ezberdina izango litzateke. Eleanitz proiektuan sartuta al daude?
Iparraldean momentuz ez diote lehentasunik ematen gai honi, eta hango ikastolak ez daude proiektuan sartuta. Haien kasuan, noski, gaztelania eskainiko litzateke 4. hizkuntza bezala.
Lortzen al da hizkuntza guztiak filosofia berarekin lantzea? Hots, ingeleseko gelan eta euskarako gelan metodologia eta planteamendu bera erabiltzea?
Diana .- Guretzat gero eta garrantzi gehiago du hizkuntzen planteamendu integratua egiteak, eta Ikastolen Elkarteko ikasmaterialgintzan filosofia komun baten barruan garatzen ditugu hizkuntza desberdinak. Ingelesezko sorkuntzan euskaran eta gaztelanian egindakoarekin lotura egiten saiatzen gara. Baina hor irakasleen prestakuntzarekin egiten dugu topo. Alde batetik, egiten den planteamendu komunikatiboa dago, denok onartzen duguna. Eta bestetik, norberaren gela barruko jarduera, giroa, dinamika eta interakzioa. Gauza horiek guztiak aldatzea zaila da.
Hori guztia aurrera ateratzeko irakasleen prestakuntzak berebiziko garrantzia du. Nola daukazue planteatuta irakasleen formakuntza?
Diana .- Asko zaintzen dugu irakasleen prestakuntza jarraia. Irakasle batzuk astean egun bat edo liberatuta daude, eta gurekin batera, beste irakasleen formakuntzaz arduratzen dira. Hiru pertsona daude Haur Hezkuntzarako eta Lehen Hezkuntzako lehenengo mailetarako, eta beste bi hurrengo mailetarako. Horiek eskualdekako bilerak egiten dituzte irakasleekin.
Ikasturte hasieran bi, hiru edo lau egunetan elkartzen gara urteko oinarri teorikoak ezartzeko, eta hortik aurrera, ikasturtean zehar, praktikaren hausnarketa egiten dugu. Denok material komunak ditugu, lan erritmo berdintsua jarraitzen dugu eta egiten dugunaz hausnartzen dugu. Sortzen dugun materiala argitaratu ahala irakasleekin kontrastatzeko aukera ematen digute bilera horiek. Horrela, materiala osatu, aldatu eta hobetzeko aukera dugu. Prozesu kreatiboa izaten da, jendea inplikatua sentitzen da eta jendearen arteko harremanak ere oso onak izaten dira. Lan talde oso sendoak sortzen dira.
Itziar .- Formakuntza hori ziurtatzea oso garrantzitsua da. Ikastolen Elkartearen zerbitzuak elkartean federatuta dauden ikastoletara iristen dira, baina hortik kanpora ere formakuntza zabaltzea ezinbestekoa iruditzen zaigu. Unibertsitatearekin behin eta berriro hitz egin izan dugu horretaz. Izan ere, HIZPEIrekin (Hizkuntz Pedagogia Institutua) batera egin dugu Lehen Hezkuntzako proiektu europarra, eta formakuntzaren orokortzeak bere ardura izan beharko luke. Eta horretan gaude, formakuntzarako diseinu bat bilatu nahirik.
Ikasmaterialgintzari dagokionez, zenbait kritika entzuten dira, esanez materiala zuentzako bakarrik gordetzen duzuela, ez duzuela publiko egiten, nahiko pribatizatzailea dela...
Itziar .- Agian egia da, baina proiektu esperimental bat egiten ari gara eta Derrigorrezko Hezkuntzaren bukaerara arte ez diogu amaiera emango, eta ezta orokortzeko aukera ere. Hori da gure ikuspuntua: proiektu esperimentalak jarraitzen duen bitartean gure ildoa eta baldintzak ondo kontrolatzen jarraitu nahi dugu. Derrigorrezko Hezkuntzaren bukaerara iristen garenean orokortu egingo dugu, eta beste edozein arlotan bezala ireki egingo dugu. Baina momentuz, iruditzen zaigu garrantzitsua dela gauzak zaintzea eta egiten dena ondo egiten dela ziurtatzea.
Diana .- Daukagun planteamendu metodologikoagatik iruditzen zaigu materialak ez direla ezer formakuntza sendorik ez badago. Eta momentu honetan guk geuk ez daukagu baldintzarik formakuntza hori eskaintzeko. Orduan, materialak saldu? Bada, merkatuan jar ditzakegu, baina badakigu material horrek ez lukeela funtzionatuko, bizitza esparru oso motza izango lukeela. Hasieran denek gustura hartuko lukete, baina bi urteren buruan ez luke funtzionatuko, jendeak horri erantzuteko adina formakuntzarik ez daukalako.
Proiektuaren ebaluaziorik egin al duzue? Nolakoa?
Itziar .- Ebaluazioa egiten dugu, eta alderdi batetik baino gehiagotik. Batetik, kanpoko ebaluazioa dago. Unibertsitateak (HIZPEI) egiten du berau, eta koordinazio taldeak frogen diseinuan parte hartzen du, frogak gelan egiten denaren inguruan egin behar direlako. Baina gero, ebaluazioa, horren kontrola eta emaitzen azterketa unibertsitateak egiten du. Bestetik, barruko ebaluazioa dago, ikasleen ebaluazioa. Froga batzuk proposatuta daude eta horren inguruan egiten da lan.
Diana .- Ingeleseko ebaluazioa urtero egiten da. Momentuz ezin ditugu emaitzak alderatu, baina haurren eboluzioa ikusten dugu eta pixkanaka-pixkanaka ingelesa jasotzen doaz.
Proiektu osoaren ebaluazioan, berriz, euskara, gaztelania eta gaitasun orokorrak neurtzen dira, eta hori etapaka egiten da. Aurten Lehen Hezkuntzako azken etapako emaitzak aterako ditugu.
Europako taldeak ebaluaziorik egin al dizue?
Itziar .- Europan eredu bezala gauzkate 9 urteren ondoren gure proiektuak jarraipena duelako. Normalean proiektuak 3 edo 4 urterako egiten dira eta gero hor uzten dira. Zaila da horrenbeste urtetako jarraipena ematea, eta guk, egia esan, lortu dugu. Noski, hasi ginenetik hona gauza asko aldatu dira etengabe ikertzen, esperimentatzen eta jendearekin harremanetan gaudelako.
Sari europar bat ere jaso zenuten orain dela bi urte .
Diana .- Bai, "Atzerriko hizkuntzen irakaskuntzan berrikuntza" saria eman ziguten ingeleseko ikasmaterialarengatik. Europan garrantzi handia ematen diete hizkuntzei. Lingua programa dago eta materialen sorkuntza, formakuntza, elkartrukeak... bultzatzen ditu. Horrekin lotuta dago eman ziguten saria. Berez sari europarra da, baina herrialde bakoitzeko ministeritzak erabakitzen du nori eman. Horregatik, saria europarra izanagatik, Esperanza Agirrek eman zigun.
Itziar .- Gertatzen zaiguna da ingeleseko proiektua dela-eta, nahiko ezagunak egiten ari garela Espainian. Dei asko jasotzen ditugu eta formakuntza ematen ere ibili gara. Eta euskara eta gaztelaniako materialak, berriz, nire ustez kalitate ona eta egokia dutenak, ez daukate oihartzunik.
Bukatzeko, zer baldintza bete behar ditu ikastetxe batek zuen Eleanitz proiektuan sartzeko? Zer eskatzen zaio?
Itziar .- Lehenengo, D ereduko ikastetxea izatea. Gero, jarraipena izatea, kontua ez baita 4 urterekin hasi eta gero uztea. 4 urterekin hasi eta 16rekin bukatzeko konpromisoa hartu behar da, eta ziurtatu ere bai. Horregatik, erabakia ikastetxe mailan hartzea eskatzen dugu. Ezin du izan ingeleseko irakaslearen edo momentuko zuzendariaren erabakia, baizik eta klaustroarena edota organo gorenarena, hots, ikastetxe mailakoa. Ikastetxe osoaren inplikazioa garrantzitsua da; eskolako hezkuntza proiektuaren elementu garrantzitsua izatea eskatzen dugu.
Diana .- Ordutegia ere oso inportantea da. Guk ezarritako gutxienekoak errespetatzea eta onartzea baldintza bezala jartzen dugu. Garbi dago denbora minimotan gabiltzala, 4 urterekin hasi arren oso ordu gutxi baitira.
Bestalde, pertsonalaren arazoak sortzen dira; pertsona berriak sartu behar direlako eta normalean ikastetxeek dauzkaten irakasleak aprobetxatu nahi izaten dituztelako. Hori dela eta, borrokan ibiltzen gara.
Halaber, irakasleen prestakuntza ere baldintza bezala jartzen dugu. Ikastolak argi eduki behar du ingeleseko irakasleak hilean behin elkartu beharko duela beste ikastetxeetako irakasleekin eta formakuntzarako denbora beharko duela.
