Bigarren hizkuntzaren jabekuntza, ikaskuntza eta irakaskuntza

2007-06-30
 
 

Psikolinguistikaren munduan, bigarren hizkuntza deitu zaio etxeko hizkuntzaren ostean (hau da, lehen edota ama hizkuntza deiturikoa) ikasi den hurrengoari. Atzerriko hizkuntza ez bezala, bigarren hizkuntza inguruan presente dagoen neurrian, ikasteko erraztasunak eskaintzen ditu. Horren ondorioz, bere menderakuntza harena baino hobea izatea espero da.

Bigarren hizkuntza edozein hizkuntza izan daiteke. Etxeko euskaldunentzat, adibidez, gaztelania da gure artean, eta etxean gaztelania ikasi dutenentzat, euskara.

Txiki-txikitatik ingurune naturalean hizkuntza biak batera ikasi dutenek bigarren hizkuntza beste hirugarren bat izango dute. Horregatik “gainerako” hizkuntzez hitz egiten da, hizkuntzen ezagutza gero eta anitzagoa baita. Baina bigarren hizkuntzaz hitz egitea oso beharrezkoa zaigu oraindik, ez soilik ezagutza esparru bateko termino zehatza delako, baizik eta eskolako hizkuntzen aurrean gure ikasleen arteko bereizkuntza egiteko orduan eduki handiko kontzeptua zaigulako. Premiazkoa zaigu ikasleen egoera eta hizkuntza ikaskuntza bidean dituzten beharrak identifikatzeko eta horren ondorioz egin diezazkiegun laguntzak eratu eta egiten dituzten aurrerapenak hobeto ebaluatu ahal izateko.

Gure eskolak bigarren hizkuntzak irakasten ditu: gaztelania kasu batzuetan eta euskara gehienetan. Bi hizkuntzen egoera soziolinguistikoa zeharo diferentea izanik, hizkuntza baten eta bestearen irakaskuntzaren problematika ez da bera, berdina ez denez bakoitzaren trataera beharra inguru soziolinguistiko desberdinetan. Etxeko euskaldunen euskara maila eta etxeko erdaldunena ez da bera, bera ez den moduan batzuek eta besteek egiten duten gaztelania. Baina batzuek eta besteek hizkuntza bakoitzaren menderakuntza ona lortzeko dituzten oztopoak eta erraztasunak ere ez dira berberak. Hizkuntza lehena edo bigarrena izateak alde handia markatzen du, eta baita hizkuntzaren estatusak, inguruan duen presentziak, funtzioak eta erabilerak. Faktore horiek guztiek eragina dute ikaslearen hizkuntza ikasketa prozesuan. 

Faktore sozialez aparte, barne faktoreek eragin handia dute ikaslearengan: bere buruak hizkuntzak jasotzeko, gordetzeko, gogoratzeko eta erabiltzeko dituen bideak eta mugak ez dira gutxiestekoak. Ikaslearen behar kognitiboetara egokitu nahi badugu, horiek ezagutu beharra dago, eta egokitzapena premiazkoa zaigu irakaskuntza ona lortzeko. Bigarren hizkuntzak bide luzea egiten du hiztunak bere egiten duen arte, hartan eroso dabilen arte, hiztunaren buruak aldez aurretik duenarekin batera kudeatu behar baitu jasotzen duen hizkuntza berria. Hizkuntza bien elkarren arteko eragina ezinbestekoa izanik, horren ondorioak laster dira ikusgarri. Hizkuntzen inguruko prozesu psikolinguistikoak ulertzea oso garrantzitsua zaigu hizkuntzei eskolan emango zaien trataera erabakitzeko, egiten denak ikasleengan dituen ondorioak interpretatzeko, zer den komenigarria erabakitzeko. 

Ikastaroan bigarren hizkuntzen jabekuntzarako azalpen nagusiak aztertuko dira. Bereziki eskolako praktikaren atzean hizkuntzaren jabekuntzaz eta ikaskuntzaz dauden usteak aztertuko da. Bereziki hizkuntzaren ikaskuntzan hori sustatzeko oinarrizkoak diren jokabideak landuko dira. 

Zer egin ikasleen berbetaren eskasiaren aurrean? Zer euren akatsekin? Nola jokatu? Bigarren hizkuntzaren irakurketak ba al du oztopo berezirik? Zein, zeintzuk? Nola jokatu haien aurrean? Zein dira ikasleei agertzen zaizkien problema nagusiak bigarren hizkuntzan idaztean? Zer jakin behar da hizkuntzaren barne legeaz, gramatikaz, hizkuntza hobeto menderatzeko? Ala ez da behar? 

Bigarren hizkuntzen ikerkuntzak pauso handiak eman ditu alde horietan guztietan eta handik atera ditzakegu zenbait irizpide gure praktikari laguntzeko. Hori da ikastaroan egiten saiatuko garena, praktikari begiratuz, teoriaren argipean geletan gertatzen dena hausnartuz eta hobetze bideak asmatuz.

 

2007-06-30