DONIBANE-LOHITZUNE/ZIBURU ikastolak, Donibane-Lohitzune: Maskarada

1995-12-01
Donibane-Lohitzune/Ziburu" ikastolako ikasleek, beraiek prestatutako Maskarada aurtengo ekainaren 18an Donibane-Lohizunen bertan antzeztu zuten.

Hemen aurkezten den esperientzia honetan, 10-11 urteko ikasleek Maskaradak ematen dituen aukerak aprobetxatuz ikasturte horretan landutakoa erakusten dute.

Antzezpen hori, bestalde, bideoz jaso zen eta edozein ikastetxetako irakasle-ikaslek Maskarada zer den ezagutu nahiko balu, ikastola txosten idatzia eta bideo zinta eskaintzeko prest agertzen da
 
 
I. HELBURUAK

1) HISTORIKO-KULTURALAK

Zuberoako ohidura dugu. Ihauterikari, herri bateko gazteak, bere herri eta inguruko herrietan aurkezten dute Maskarada (ikus zabalago bilduma honetan datorren ikasleei aurkeztutako txostenean).

Gure helburua, zentzu honetan, ikasleek gure herriaren kultur ondarea baloratu eta estimatzean datza. Bide batez Erdi Aroko lanbide eta bizimoldean murgilduz.

- Interpretazio "realista" eta historikoa.

Jaun-Andereek Erdi Aroko jaunttoak ordezkatzen dituzte.

- Interpretazio soziologikoa.

François FOUQUETek (1) dioenez "La Mascarade est une institution de régulation social, notamment entre les classes d'age et entre les villages".

- Interpretazio erlijiosoa.

Gorriek berpizten den bizitza ordezkatzen dute, neguko solstizioaren biharamunean. Pitxuren berpiztea udaberriaren berpiztea izanen litzateke.

- Gorri eta beltzen arteko gatazka.

Gorriak nobleziaren ordezkariak, aberatsak, boterea dutenak lirateke.

Beltzak, atzerritarrak, pobreak, baina herriko jendearengandik hurbilago direnak, gorriei erronka eginez. Kabanak bere predikuan, notableen aurka, herriari irri eginarazten dio. Buhameek, gauza bera.

Gorriek, ezarritako ordena ordezkatzen dute. Beltzek, ordenaren aurka izanik, trufa egiten diote. Hauek, mundua alderantziz ematen dutenak dira, desordena egiazko ordena bailitzan. "Zuzentasunaren" mundukoak (gorriak) mutu dira, dantza besterik ez dute egiten.

- Garai hartako ofizioak.

Orduko lanbide mota ezberdinak aurkezten dira.



2) HEZIKETA ARTISTIKOA, GORPUTZ ADIERAZPENA

Landutako arlo guztiak, hau da, dramatizazioa, dantza, kantua, bertsoa eta eskulanak, helburu komunikatiboan oinarritzen dira eta adin ezberdinetako erakasleen artean eraikiz.

- Dramatizazioa.

Ekintzen bidez landu nahi diren jarrera-helburuak hauek lirateke:

. Norberaren eta besteen gorputzaren balorazioa.

. Norberekiko eta besteekiko (iritziak, sentsazioak, sentimenduak) errespetua.

. Adierazpen askatasuna, autonomia, norberarenganako konfiantza, ekimena, jakinmina, jatorrizkotasuna, ezadostasuneko pentsakizuna.

. Lagunekin antolatzeko eta zuzentzeko jarrera. Adiskidetasuna.

. Lan arauak betetzea. Hala nola: testuak ikastea; antzezpenaren erritmoa jarraitzea, gorputzaren kontrola, mugimendua eta adierazpena espazio berezian; hizkuntza eta ahotsaren erritmoa eta tonalitatea beste kide eta ikuslerekiko, etab.

. Kritika era baikorrean egitea eta errespetatzea.

. Oker egindako gauzak zuzentzeko jarrera.

. Besteei gauza atseginak esateko ohidura.

. Gure herriaren kultur ondarea baloratu eta estimatzea.

- Dantza.

Betidanik motrizitatearen gailurrean agertu zaigu dantza.

Dramatizazio arloan aipatutako helburuetatik at:

. Gorputza, mugimendua (horretan zangoek oinarrizko garrantzia ukanez), erritmoa eta doinuaren arteko koordinaketa espazioan eta denboran.

. Dantzak ongi ikasteko beharra. Ikasleak gure dantzetan aurkitzen diren urrats ezberdinak ikasiko ditu.

. Taldeko dantzan: besterekiko koordinaketa eta errespetua.

- Kantua.

Kantuaren bidez landu nahi diren jarrera-helburuak honela bil daitezke:

. Kantua soinu bakarrean eta polifonian (bi ahotsetan).

. Ahotsa tresna komunikatzaile eta adierazle bezala erabiltzea.

. Lengoaiak, kantuaren osagai bat izateaz aparte, berezko adierazpen ahalmenak ematen ditu erritmo, altuera eta esanahiaren bidez.

. Kantuak adierazpenaren prozedura garrantzitsuenetako bat osatzen du. Bizimoduak, sentimenduak, tradizioak kantuaren isla dira: musika eta lengoaiaren arteko zubi bikaina.

. Ekintza honi dagokio arnasketaren kontrola; doinuaren entzutea, ikastea eta jarraitzea: tonoa etab. Eta baita elkarlanaren egokitzapena ere.

- Bertsoa.

Kantuari buruz aurkeztutako helburuak kontuan hartuz:

. Testu mota berezi baten lantzea. Zortziko txikia.

. Ikasleek beraiek eraikiz. Horretarako behar den garapen intelektuala eta teknikaren ezagutza: erritmoa, doinu egokiak, ideia baten jarraitzea hizkuntza egokituz.

. Bertsoen ikastea eta interpretatzea (soinu bakarrean edo polifonian). Beraiek egindako bertsoak, edota tradizioz bildutakoak.

- Eskulana.

. Lan ezberdinen balorazioa.

. Kritika eta azterketa zentzua.

. Galdetzen, bilatzen eta ikertzen jakitea.

. Bestea onartzea.

. Norberarenganako konfiantza.

. Eraiki behar dituzten lanen arau eta etapen jarraitzea. Txukuntasuna, material eta tresnen zainketa eta ordena kontuan hartuz.



II.- ANTOLAKETAREN KRONOLOGIA

1) Erakasleen arteko lan-antolaketa (urtarrilean)

. Testuak irakurri, bideoak ikusi, adituekin kontaktuan ezarri.

. Burasoen laguntza eskatu agerraldia antolatzeko: jantziak, tresnak, mikro, musika eta beste zenbait mailatan.

2) Ikasleei helburuak aurkeztu.

. Testu baten bidez eta bideoaren bidez ezagutarazi.

. Eginbeharren banaketa ikasleen artean.

. Maskarada ikustera joan.

3) Erakasle bakoitzak talde batekin testu, antzezpen, dantza, jantzi, kantu, bertso eta eskulanak eraikitzen joan.



4) Lehen saio orokorra. Ikasle eta erakasleak espazioan kokatzeko, antolaketa orokorraren ideia bat ukaiteko, beharrak eta hutsuneak aztertzeko.

5) Talde bakoitzak geroz eta hobeki landu. Taldeen arteko koordinaketa.

6) Saio orokorra mikroekin.

7) Zati batzuk aurkeztu.

8) Ekainaren 18an Agerraldia Donibane-Lohizunen.

9) Ahal bada, beste herri batzuetan aurkeztea.



TXOSTEN IDATZIAK ESKAINTZEN DUENA

. Maskarada zer den.

. Nola prestatzen den.

. Gorri eta beltzen esanahia eta pertsonaien aurkezpena.

. Maskaradaren urratsak.

. Pertsonaien irudiak.



ATAL ADIERAZGARRIAK

Maskaradaren zehar botatako bertsoetatik bat aukeratu dugu:

Agur Donibaneri

hartu besarkada.

Dantzatzeko orena

oraintxe heldu da.

Pasatu nahi genuke

hemen barrikada

zuentzako eskeiniz

gure Maskarada.



Maskaradaren beste une batean ikasleek herriari beren kezkak eta nahiak azaltzen dizkiote:

AZKEN PREDIKUA

Gu Donibane-Lohizuneko Ikastolako ikasleak gara. Inguru guztietatik heldu garen haur TXINTXO-TXINTXOAK!!! Baina Donibane ez da gurekin hain txintxoa. Entzun bestela:

* Eskolatik kanpo diren aktibitateak ez dizkigute euskaraz egiten. Dena frantsesez eta beti frantsesez. Zergatik?... Solfeoan, piszinan, lerrategian... Zergatik sekulan ez euskaraz!!!?

- Elurretara joateko parada ona dugu. Baina han ere...

-"Comment tu t'appelles?"

-"UHAINA".

-"COMMENT!!!?"

-"UHAINA".

-"Qu'es-ce que cela veut dire?...

-"Vague"

-"Ahh! cela est plus comprehensible...! Allez, VAGUE, prends tes skis et viens!".

Horrelako gauzak entzun behar ditugu.

- Beste eskola elebidunekin gehiago elkartu beharko ginatekeela pentsatzen dugu.

- Gainera, gure arteko handienek aurten ikastola utziko dute eta, euskaraz ikasteko, Kanboraino edo, beharbada, Baionaraino joan beharko dute. Donibanen Bigarren Mailako Ikastola bat behar dugu!!. Noizko!!?

*Beste gai batera pasatuz. Aspertzen gara gu, eta beste donibandar haur guziak Baiona edo Miarritzera piszinarat joaten garenean. Hainbeste autobus: BRUN, BRUN, BRUN!!! Hainbeste kilometro: TRA,TRA,TRA!!! Eta hainbeste sos xahutze: KLIN, KLIN, KLIN!!!.

Piszina bat nahiko genuke Donibanen. Etorri ziren, Bai! Harriet Baitara jende dotoreak piszinaren planoa egin nahian, baina gero zer?!!!

* Hondartzarat joaten garenean ere, ezin gara bainatu, ez eta ere itsasoan jostatu, plastiko zahar bat aurkitu gabe ala apar zikina irentsi gabe.

ZAIN DITZAGUN GURE MENDI, ITSASO ETA BAZTERRAK KUTSADURAREN AURKA!!!

* Eta zuek..., burasook... nagusi JAKINTSUOK... beti diozue...:"Gaurregungo haurrek ez dakite jolasten...! Guk bai, bagenekien. Haur hauek beti telebistari lotuta!..." Eta ez diguzue telebista nahi adina ikusten uzten...! Eta zer...? Jolasteko zer ahalak ditugu...?

- Karriketan auto-lasterketa besterik ez dago. Ezin gira bizikletaz ibili ere.

- Gure auzoko belardietan txakurrek KAKA! egin dezakete, baina gu ez gaitezke jolas!

- Hondartzan ere ez! Hainbeste jende, trumilka larrua beltzatzen eta guri tokia kentzen! "Ospa hemendik, kakaumeok!!" entzuten dugu. Zein gustora hondarrez estaliko genituzkeen...!!!

- Ikastolan ere, hesia ez aski gora, baloina han doa karrikan behera...!! Edota dena leihoz beteta...! KRIS! KRAS! Beste berin bat...! Gero ERAKASLEEN MOKOKALDIA JASAN BEHAR...!!

Aaa! baina zuhaitzak bota zuen saski baloieko tresna eta erdoilduta dagoen bestea...? Ez daitezke berritu! ez eta ere futboleko ate batzuk ezar...! Delako "homologués" behar omen dira!! Eta biziki garestiak omen!!

* Beraz, bukatzeko:

- Alde batetik, haurrok, gizarte honetan leku gehiago behar dugu!

- Bestalde, pertsona nagusiek ere euskara ikas eta erabil dezatela, beti!!

- Denen artean Donibane berri bat egin dezagun!



BIBLIOGARFIA

(1) "EUSKAL HERRIAK-PAYS BASQUES" nº2/ Langue, Culture, Identité. Les Cahiers de l'IFOREP nº 57. Paris 1989.

"MASKARADAK". SÜ AZIAren sail bereziak. 2. zkia. 1993ko urtarrila.



OHARRA: Norbaitek materiala eskuratu nahi izanez gero, eska dezala 07-3359269892 fax zenbakian edo Mixel Etcheverryri 07-3359473157 telefono zenbakira deituz.

Ordaina honela litzateke:

Hegoaldetik transferentzia eginez: KUTXAko 2101-0048-29-0010498988 zenbakira 8.000 pezeta sartuz.

Iparraldetik 350 liberako txekea helbide honetara bidaliz: Donibane Lohitzun ikastola. Harriet Baita. 64.500 Donibane Lohizune.

1995-12-01