Informatika: azken mamu gorriari, adeitasunez
1998-01-01
Oraindik informatikaren inguruan irakasle asko eta askok mamuak ikusten ditu eta are gehiago, bada "nik ez dakit ezer informatikaz" esanez harrotzen denik ere. Euskaldun hori, urte gutxiren buruan fotokopiagailua erabiltzen ez dakienaren pareko, azken mamu gorria bilakatuko da. Horri doakio zuzendua, adeitasunez, artikulu xume hau.
Egunetik egunera gero eta irakasle gehiagok heltzen dio informatikari, baina informatikazale eta oraindik ezer ez dakitenen arteko jauzia handiagotzen ari da eta hori ez da batere ona.
Baina zergatik horrenbeste aurreiritzi ordenagailuekiko?
Besteak beste, honako kausak daude:
- Analfabeto informatiko hazi eta hezi gintuzten eta orain ikasi behar izan dugulako; batzuei beste batzuei baino gehiago edo gutxiago kostatu arren, irakasle izatearen ezaugarri bat beti ikasten ari garela da eta etengabe jarraitu behar dugula ikasten. Eta hori ona da, zeren ikasten jarraitzeko gaitasuna dugun bitartean ez garela zahartu esan nahi baitu -zahartu eta txartu dio esaerak- eta zahartrosiak oraindik ez gaituela harrapatu.
- Irakasleriak aitortzen ez duen beste arrazoi bat bada; irakasleok beldurra diogu informatikari agian ikasleren batek geuk baino gehiago jakin dezakeelako. Niri ingeleseko irakasle izanda, Iruñeko eskola batean ama ingelesa zuen ikasle bat izatea egokitu zitzaidan. Baina horrek ez zuen esan nahi besteei ingelesa irakatsi behar ez nienik, eta bidenabar, ikasle harengandik asko ikasi nuen.
- Ordenagailua ez dabilenean ez larritu. Ordenagailua -zaila izanik ere- honda daiteke. Autoa bezala, hondatuta dagoenean konpondu egiten da. Matxurak konpontzeko hobe mekanikariarengana edo teknikariarengana joatea. Kontuz sasi-informatikariekin!
- Informatika ez da oso erakargarria programak eta euskarriak etengabe aldatuz doazelako. Daudenak ezagutu beharko genituzke eta gero guretzat egokienak direnak aukeratu, nahiz eta berrienak ez izan.
- Ingelesez edo gaztelaniaz daude gehienak, baina zorionez gure hizkuntzan ere gero eta gehiago daude. Gure lana dauden programa eta baliabide horiek ezagutzea eta behar bada egokitzea izanen da. Baina kontuz, zeren irakasleok irakasle gara, ez itzultzaile. Hortaz, utz ditzagun itzulpen lanak itzultzaile profesionalen esku. Informatikaz baliatu behar badugu, saia gaitezen ahal dugun neurrian geure hizkuntzan egiten.
-
Erdaraz ala euskaraz?
Berdin kostatzen da WINDOWS 95 euskaraz edo erdaraz ikastea. Gaztelera, azken finean, ez da jatorrizko hizkuntza, ingelesetik egindako itzulpena baizik. Gaztelaniaz ikasteak ez du abantailarik gero euskaraz lan egin behar dugunontzat. Zorionez badaude euskaraz dauden programak. Windows 95 bera adibidez, euskaraz txukun itzulia dago. Win 95 euskaraz ikasteko berezko gida libururik ez dago, baina Win 95 erostean disketeekin batera datorren liburukia nahikoa da nork bere kasa ikasteari ekin diezaion.
Testu prozesagailurik erabiliena, WORD 6.0, oso-osorik euskaraz dago, ia-ia erabiltzen ez diren mezu batzuk kenduta. Ez da dagoen prozesadore horren azken bertsioa, baina behar dugunerako nahikoa eta sobera.
WORD 6.0 berez ez dago Windows 95erako egina, baina posible da instalatzea eta ez du eguneroko lan arruntetan arazorik emanen.
WORD 7.0 eta WORD 97 ingelesez atera dira eta ondoren gaztelaniaz ere bai. Oso ordenagailu ahaltsua behar dute eta hobekuntzak ez dira hainbesterainokoak. INTERNETi begira ez bada, gure ikasleekin erabiltzeko behar dugunerako euskarazko bertsioari eman beharko genioke lehentasuna, erdaraz dauden bertsioak berriagoak eta "ahaltsuagoak" izan arren.
Ingelesa jakiteak asko laguntzen du. Horregatik, ez da kasualitatea eskoletan ingeleseko irakaslea informatikazalea izatea. Baina irakasle guztiek ez dakite ingelesa eta, beraz, euskaraz dagoen bertsioa aukera daiteke. Azken finean, ikasleekin darabilgun lan hizkuntza euskara da.
Tamalgarria da batzuetan ikasleekin gertatzen dena; informatika curriculumean sartu da eta lortzen den emaitza "hizkuntza mordoiloa" da, ez da ingelesera jotzen, gaztelaniara baizik.
Aurrean euskara baldin badago, euskaraz hitz egingo du haurrak. Informazioa euskaraz ematen bazaie euskaraz hitz egiten dute. Denboraren poderioz "hitz egizu euskaraz" esatea baino eraginkorragoa da.
Irakasleon lana gure informatika saioetan hizkuntz ekoizpena zaintzea da gure haurrak era egoki batean mintza daitezen.
Liburuak ere badaude informatikan janzteko, besteak beste "OINARRIZKO INFORMATIKA, WORD 6.0" ikasteko gida. "INFORMATIKA HIZTEGIA", adibidez, jadanik zaharra da baina beharrezkoa ikasi behar diren hitzak euskaraz zuzen erabil ditzagun. Zeren informatika alorrean beharrezkoak diren hizkuntz maileguak erabili beharko baititugu, baina zuzentasunez. Normala da oso maileguak erabiltzea, baina erdarakadarik egin gabe.
Horrez gain, Elhuyar hilabetekarian argitaratzen diren artikuluak eta Euskaldunon Egunkarian igandero agertzen den Luis Fernandezen "Nabigatzen" oso egokiak dira informatikan alfabetatzeko eta geure hizkuntzaz ikasteko.
Programatzaileei dagokienez... badakit DELPHI edo antzekorik ez dagoela euskaraz; aitzitik, euskarazko CD ROMak gero eta gehiago dira. Dauden CD ROMak ezagutu eta batzuk gure ikasleen beharren arabera egokitu beharko ditugu.
Ibil gaitezen erne, "Software educativo" epigrafepean dauden gauza guztiak ez baitira eskolan erabiltzeko, etxean erabiltzeko baizik, eta jartzen dioten etiketa hori gurasoendako amua izaten baita.
Informatika, informazio automatikoa
Informatika hitza INFORmazio eta autoMATIKA hitzen elkarketatik dator eta ez da kasualitatea. CD ROMak bereak egin duela diote askok, baina gaur egun eskura dugun informazio iturri izugarria CD ROM formatoan dugu eta gure eskoletan erabiltzeko modukoa.
Euskaraz ere gero eta CD ROM gehiago ateratzen dira eta dagoeneko material mordoxka badago:
- Anaya argitaletxeak ipuin klasiko batzuk CD ROM berean eta lau hizkuntzatan atera ditu, bata euskara izanik.
- Euskara hutsezko hiztegiak: Aurten Bai fundazioaren Europa (Planeta Agostini Entziklopediarekin batera ematen zutena), Elhuyarrena eta Ibon Sarasolarena.
- Hiru Mila gaztelera-euskara hiztegia.
- Entziklokik entziklopedia multimedia.
- Elhuyarren Munduko Atlasa eta Euskal Herriko Fauna.
- Gipuzkoa CDa.
- Ikastolen Federazioaren Ikas Pilota I.
Laster aterako dira "Nafarroako euskaldunen mintzoak" eta Europako hizkuntz gutxiagotuen inguruko beste bat ere.
Egokipen amaigabea, bukatzen ez den soka
Irakasleok ez dugu materiala soilik egokitu behar, geure burua ere bai. Irakasleon ezaugarrietako bat egokipenerako gaitasun ikaragarria da...; bada, erabil dezagun informatikarako.
MS DOSekin hasi ziren horiek azkenik WINDOWSera pasa behar dute eta informatikaz ezer ere ez dakitenentzat WIN95 ikastea WINDOWS 3.x ikastea baino errazagoa dela onartu beharra dago.
Ateratzear dago WINDOWS 98 berria. Lehendabizi, ingelesez eta gero gaztelaniaz. Ondoren beste bat aterako dute WINDOWS 98aren gabeziak edota alderdi txarrak gainditu beharko lituzkeena.
Dena den, auto bat gidatzen dakienak beste auto bat gidatzen jakinen du. Hasieran egokitzea pixka bat kostatuko zaion arren...; bada, informatikarekin berdin.
Informatika munduan dauden berrikuntza azkar hauek ez gintuzkete harritu beharko. Edozein sistema eragile (sistema operativo delakoa) berez hobetu ahal izanen da, bestela BILL GATESi negozioa bukatuko litzaioke!
Auto modelo berriak hilabetero ateratzen dira, baina horrek ez du esan nahi azken bertsioa behar duzunik.
Seguraski, irakasle xume orok dituen beharrak izanen dituzu eta normala den ordenagailua nahikoa izanen duzu. Urte batzuk barru, kotxea bezala, aldatu egin beharko duzu, baina bitartean ordenagailuak duen potentzialitate izugarriari atarramendua atera.
Administrazioei formakuntza exijitu
Aurreko guztiarekin lotuta eta tresneria berria maneiatzen ikasteko beharrezkoak diren ikastaroak eta kurtsoak jaso beharko genituzke irakasleok, argi edukita irakasleariaren formakuntzak progresiboa izan behar duela.
Ez da nahikoa ordenagailuak eskoletara eramatearekin edo INTERNETerako atxikipena izatearekin. Euskarri egokiak izanda lan eraginkorragoa eginen da, baina ezartzen diren baliabide teknologiko berriei etekin handiena atera ahal izateko dagokien giza baliabideen egokipena bermatu behar da. Irakasleriak prestakuntza ikastaroak beharrezkoagoak ditu azken MMX 233 prozesadorea duen tramankulu hiper-azkarra baino.
Norbaitek pentsa dezake informatika ez duela "behar". Autoa ere ez dugu behar bizitzeko, baina gidatzen ikasi eta gero atarramendu handia ateratzen diogu egunero eta autoz leku anitzetara joan gaitezke. Ordenagailuarekin berdin. Ez dizut esaten mekanikari bihurtu behar duzunik, ez duzu programazioa ikasi behar nahi ez baduzu, baina gutxienez gidatzen, maneiatzen ikasi beharko duzu, noizbait edo noiznahi... eta hobe berandu inoiz ez baino!
Azken finean, ordenagailuak kotxeak bezala tresnak dira eta ematen diogun erabilpenaren arabera onuragarriak izanen dira. Eta hori, irakasle zintzo hori, gure esku dago.
Baina zergatik horrenbeste aurreiritzi ordenagailuekiko?
Besteak beste, honako kausak daude:
- Analfabeto informatiko hazi eta hezi gintuzten eta orain ikasi behar izan dugulako; batzuei beste batzuei baino gehiago edo gutxiago kostatu arren, irakasle izatearen ezaugarri bat beti ikasten ari garela da eta etengabe jarraitu behar dugula ikasten. Eta hori ona da, zeren ikasten jarraitzeko gaitasuna dugun bitartean ez garela zahartu esan nahi baitu -zahartu eta txartu dio esaerak- eta zahartrosiak oraindik ez gaituela harrapatu.
- Irakasleriak aitortzen ez duen beste arrazoi bat bada; irakasleok beldurra diogu informatikari agian ikasleren batek geuk baino gehiago jakin dezakeelako. Niri ingeleseko irakasle izanda, Iruñeko eskola batean ama ingelesa zuen ikasle bat izatea egokitu zitzaidan. Baina horrek ez zuen esan nahi besteei ingelesa irakatsi behar ez nienik, eta bidenabar, ikasle harengandik asko ikasi nuen.
- Ordenagailua ez dabilenean ez larritu. Ordenagailua -zaila izanik ere- honda daiteke. Autoa bezala, hondatuta dagoenean konpondu egiten da. Matxurak konpontzeko hobe mekanikariarengana edo teknikariarengana joatea. Kontuz sasi-informatikariekin!
- Informatika ez da oso erakargarria programak eta euskarriak etengabe aldatuz doazelako. Daudenak ezagutu beharko genituzke eta gero guretzat egokienak direnak aukeratu, nahiz eta berrienak ez izan.
- Ingelesez edo gaztelaniaz daude gehienak, baina zorionez gure hizkuntzan ere gero eta gehiago daude. Gure lana dauden programa eta baliabide horiek ezagutzea eta behar bada egokitzea izanen da. Baina kontuz, zeren irakasleok irakasle gara, ez itzultzaile. Hortaz, utz ditzagun itzulpen lanak itzultzaile profesionalen esku. Informatikaz baliatu behar badugu, saia gaitezen ahal dugun neurrian geure hizkuntzan egiten.
-
Erdaraz ala euskaraz?
Berdin kostatzen da WINDOWS 95 euskaraz edo erdaraz ikastea. Gaztelera, azken finean, ez da jatorrizko hizkuntza, ingelesetik egindako itzulpena baizik. Gaztelaniaz ikasteak ez du abantailarik gero euskaraz lan egin behar dugunontzat. Zorionez badaude euskaraz dauden programak. Windows 95 bera adibidez, euskaraz txukun itzulia dago. Win 95 euskaraz ikasteko berezko gida libururik ez dago, baina Win 95 erostean disketeekin batera datorren liburukia nahikoa da nork bere kasa ikasteari ekin diezaion.
Testu prozesagailurik erabiliena, WORD 6.0, oso-osorik euskaraz dago, ia-ia erabiltzen ez diren mezu batzuk kenduta. Ez da dagoen prozesadore horren azken bertsioa, baina behar dugunerako nahikoa eta sobera.
WORD 6.0 berez ez dago Windows 95erako egina, baina posible da instalatzea eta ez du eguneroko lan arruntetan arazorik emanen.
WORD 7.0 eta WORD 97 ingelesez atera dira eta ondoren gaztelaniaz ere bai. Oso ordenagailu ahaltsua behar dute eta hobekuntzak ez dira hainbesterainokoak. INTERNETi begira ez bada, gure ikasleekin erabiltzeko behar dugunerako euskarazko bertsioari eman beharko genioke lehentasuna, erdaraz dauden bertsioak berriagoak eta "ahaltsuagoak" izan arren.
Ingelesa jakiteak asko laguntzen du. Horregatik, ez da kasualitatea eskoletan ingeleseko irakaslea informatikazalea izatea. Baina irakasle guztiek ez dakite ingelesa eta, beraz, euskaraz dagoen bertsioa aukera daiteke. Azken finean, ikasleekin darabilgun lan hizkuntza euskara da.
Tamalgarria da batzuetan ikasleekin gertatzen dena; informatika curriculumean sartu da eta lortzen den emaitza "hizkuntza mordoiloa" da, ez da ingelesera jotzen, gaztelaniara baizik.
Aurrean euskara baldin badago, euskaraz hitz egingo du haurrak. Informazioa euskaraz ematen bazaie euskaraz hitz egiten dute. Denboraren poderioz "hitz egizu euskaraz" esatea baino eraginkorragoa da.
Irakasleon lana gure informatika saioetan hizkuntz ekoizpena zaintzea da gure haurrak era egoki batean mintza daitezen.
Liburuak ere badaude informatikan janzteko, besteak beste "OINARRIZKO INFORMATIKA, WORD 6.0" ikasteko gida. "INFORMATIKA HIZTEGIA", adibidez, jadanik zaharra da baina beharrezkoa ikasi behar diren hitzak euskaraz zuzen erabil ditzagun. Zeren informatika alorrean beharrezkoak diren hizkuntz maileguak erabili beharko baititugu, baina zuzentasunez. Normala da oso maileguak erabiltzea, baina erdarakadarik egin gabe.
Horrez gain, Elhuyar hilabetekarian argitaratzen diren artikuluak eta Euskaldunon Egunkarian igandero agertzen den Luis Fernandezen "Nabigatzen" oso egokiak dira informatikan alfabetatzeko eta geure hizkuntzaz ikasteko.
Programatzaileei dagokienez... badakit DELPHI edo antzekorik ez dagoela euskaraz; aitzitik, euskarazko CD ROMak gero eta gehiago dira. Dauden CD ROMak ezagutu eta batzuk gure ikasleen beharren arabera egokitu beharko ditugu.
Ibil gaitezen erne, "Software educativo" epigrafepean dauden gauza guztiak ez baitira eskolan erabiltzeko, etxean erabiltzeko baizik, eta jartzen dioten etiketa hori gurasoendako amua izaten baita.
Informatika, informazio automatikoa
Informatika hitza INFORmazio eta autoMATIKA hitzen elkarketatik dator eta ez da kasualitatea. CD ROMak bereak egin duela diote askok, baina gaur egun eskura dugun informazio iturri izugarria CD ROM formatoan dugu eta gure eskoletan erabiltzeko modukoa.
Euskaraz ere gero eta CD ROM gehiago ateratzen dira eta dagoeneko material mordoxka badago:
- Anaya argitaletxeak ipuin klasiko batzuk CD ROM berean eta lau hizkuntzatan atera ditu, bata euskara izanik.
- Euskara hutsezko hiztegiak: Aurten Bai fundazioaren Europa (Planeta Agostini Entziklopediarekin batera ematen zutena), Elhuyarrena eta Ibon Sarasolarena.
- Hiru Mila gaztelera-euskara hiztegia.
- Entziklokik entziklopedia multimedia.
- Elhuyarren Munduko Atlasa eta Euskal Herriko Fauna.
- Gipuzkoa CDa.
- Ikastolen Federazioaren Ikas Pilota I.
Laster aterako dira "Nafarroako euskaldunen mintzoak" eta Europako hizkuntz gutxiagotuen inguruko beste bat ere.
Egokipen amaigabea, bukatzen ez den soka
Irakasleok ez dugu materiala soilik egokitu behar, geure burua ere bai. Irakasleon ezaugarrietako bat egokipenerako gaitasun ikaragarria da...; bada, erabil dezagun informatikarako.
MS DOSekin hasi ziren horiek azkenik WINDOWSera pasa behar dute eta informatikaz ezer ere ez dakitenentzat WIN95 ikastea WINDOWS 3.x ikastea baino errazagoa dela onartu beharra dago.
Ateratzear dago WINDOWS 98 berria. Lehendabizi, ingelesez eta gero gaztelaniaz. Ondoren beste bat aterako dute WINDOWS 98aren gabeziak edota alderdi txarrak gainditu beharko lituzkeena.
Dena den, auto bat gidatzen dakienak beste auto bat gidatzen jakinen du. Hasieran egokitzea pixka bat kostatuko zaion arren...; bada, informatikarekin berdin.
Informatika munduan dauden berrikuntza azkar hauek ez gintuzkete harritu beharko. Edozein sistema eragile (sistema operativo delakoa) berez hobetu ahal izanen da, bestela BILL GATESi negozioa bukatuko litzaioke!
Auto modelo berriak hilabetero ateratzen dira, baina horrek ez du esan nahi azken bertsioa behar duzunik.
Seguraski, irakasle xume orok dituen beharrak izanen dituzu eta normala den ordenagailua nahikoa izanen duzu. Urte batzuk barru, kotxea bezala, aldatu egin beharko duzu, baina bitartean ordenagailuak duen potentzialitate izugarriari atarramendua atera.
Administrazioei formakuntza exijitu
Aurreko guztiarekin lotuta eta tresneria berria maneiatzen ikasteko beharrezkoak diren ikastaroak eta kurtsoak jaso beharko genituzke irakasleok, argi edukita irakasleariaren formakuntzak progresiboa izan behar duela.
Ez da nahikoa ordenagailuak eskoletara eramatearekin edo INTERNETerako atxikipena izatearekin. Euskarri egokiak izanda lan eraginkorragoa eginen da, baina ezartzen diren baliabide teknologiko berriei etekin handiena atera ahal izateko dagokien giza baliabideen egokipena bermatu behar da. Irakasleriak prestakuntza ikastaroak beharrezkoagoak ditu azken MMX 233 prozesadorea duen tramankulu hiper-azkarra baino.
Norbaitek pentsa dezake informatika ez duela "behar". Autoa ere ez dugu behar bizitzeko, baina gidatzen ikasi eta gero atarramendu handia ateratzen diogu egunero eta autoz leku anitzetara joan gaitezke. Ordenagailuarekin berdin. Ez dizut esaten mekanikari bihurtu behar duzunik, ez duzu programazioa ikasi behar nahi ez baduzu, baina gutxienez gidatzen, maneiatzen ikasi beharko duzu, noizbait edo noiznahi... eta hobe berandu inoiz ez baino!
Azken finean, ordenagailuak kotxeak bezala tresnak dira eta ematen diogun erabilpenaren arabera onuragarriak izanen dira. Eta hori, irakasle zintzo hori, gure esku dago.
