Aterpea. ARANTZA: Euskaraz ongi pasa? Jakina!

2008-05-01
Arantzako aterpetxeko egonaldiak hizkuntzaren erabilera indartzeko erabiltzen dira, besteak beste. Urtxintxa eskolako haur eta gazte arlotik kudeatzen da egitasmoa eta urte osoko iraupena du. Arantzako aterpetxea kudeatzeko koordinatzaile bat dago bulegoan eta hiru begirale aterpetxean, interbentzio arloa gauzatzen. Hizkuntz egonaldiak Nafarroako Gobernuko Hezkuntza departamentuko Euskara Atalak antolatzen ditu, Nafarroako ikastetxeetako haurrek eta gazteek eskola garaian jasotako edukiak praktikan jar ditzaten. Sei eguneko egonaldiak izaten dira udalekuetan, uztailan eta abuztuan, eta bost egunekoak ikasturtean zehar. Azken horiek astelehenetik ostirala bitartean luzatzen dira eta ikasleak irakaslearekin joaten dira Arantzara. Hik Hasi aldizkariko 116. aleko “... goza nazazu gehiago” atalean Izaro Susperregik adierazi zuen moduan, mota horretako irteeretan ikasleek eta irakasleek elkarrekin pasatzen dituzte eguneko hogeitalau orduak. Ikastetxean igarotzen dituzten orduen aldean, lau edo bost aldiz gehiago luzatzen dira harremanak eta kantitatean baino gehiago, kalitatean lortzen dira emaitzarik esanguratsuenak. Testuinguru horretan egiazko harremanak sortzen dira ikasleen eta irakasleen artean.
Bestalde, Arantzako herriak berak ere egitasmoaren helburuak lortzen laguntzen du. Haurrak ez dira soilik aterpetxean egoten, eta kalera irtetzen direnean, kalean entzuten duten hizkuntza euskara da. Ondorioz herritarrekin komunikatzeko euskara erabiltzea ezinbestekoa dute. Aterpetxeko langile guztiak ere, euskaldunak dira.
Metodologia aldetik hizkuntz jolasak eta animazio jolasak erabiltzen dira, baina garrantzi handia ematen diegu ekintza antolatuak ez dauden mementoei. Une horiek guztiek (esnatzea, otorduak egitea, atseden garaiak, dutxa garaia, oheratzea...) “eguneroko bizitza” osatzen dute, eta arrisku handia dago haur eta gazteak erdaraz mintzatzeko; horregatik, ongi antolatu beharreko eremua da.
 
 
Euskaraz ongi pasa daitekeela eta euskaraz bizi daitekeela erakutsi nahi diete ikasleei Arantzako egonaldietan. Loraine, Beñat eta Iriber hezitzaileek dute horren ardura. Jolasen bidez euskaraz aritzea eta ongi pasatzea bateragarriak direla ikusten dute ikasleek, eta Arantza herri euskalduna izanik, ingurune euskaldun batean bizitzea zer den ezagutzen dute.
Zazpi edo zortzi urtetik 15 urtera arteko ikasleak joaten dira Arantzara. Lehen Hezkuntzako 3. mailatik, DBHko 3. mailara. Aste osoa pasatzen dute Arantzan, eta A eta D ereduetako ikasleak hartzen dituzte, Nafarroakoak guztiak. Gu han izan ginenean, DBHko 1. mailako eta 2. mailako ikasleak zeuden. Bi ikastetxetako ikasleak ziren: Faltzeskoak batzuk eta Martzillakoak besteak; guztiak A eredukoak. Beren artean gaztelaniaz egiten dute, euskaraz ez dakitelako, eta hezitzaileekin ere gaztelaniaz hitz egiten zuten Arantzan. Izan ere, Iruñerriko ikasleak euskaraz entzuten ohituago dauden arren, Erribera aldekoekin ez da horrelakorik gertatzen. Horien kasuan, helburua euskara entzutea eta esamolde batzuk ikastea da. Baina egonaldiaren helburua aldatu egiten da D ereduko taldeekin; normalean ez dira ingurune euskaldun batean bizi, eta egonaldia baliagarria izaten da dakitena indartzeko.
Euskara lantzeko, jolasak egiten dituzte, batez ere. Kanpoan edota etxean, edozein leku da ona euskara lantzeko. “Jolas horiekin ez da euskara zuzen-zuzenean lantzen, baina guk euskaraz hitz egiten dugu ikasleekin… Dena den, horiez gain, badira beste jarduera batzuk ere, ‘Hizkuntzaren lehiaketa’ deitzen dena, adibidez, eta horietan gehiago sakontzen da euskara; hitzak ikasten dituzte, esamoldeak ezagutzen dituzte…” esan digu Lorainek. “Plangintza bat dugu, eta normalean horri jarraitzen diogu; goizean jardueraren bat dugu egunero, beste bat arratsaldean eta beste bat gauean. Gauza batzuk aldatu egiten dira, askotan eguraldiarengatik. Mendi irteera bat egin behar badugu eta euria egiten badu, beste zerbait egiten dugu egun horretan, eta jolasak ere aldatu egiten ditugu batzuetan, adinaren arabera”, jarraitu du.
Bost egunean aurrerapausoak
Astean zehar, egunez egun ikusten dituzte arduradunek ikasleek ematen dituzten aurrerapausoak euskarari dagokionez. Horiek neurtzeko, ebaluazioa egiten dutela esan digu Beñatek: “Aurrerapena izan den baino gehiago, haiek zer moduz pasa duten jakiteko egiten dugu ebaluazioa, eta euskara ikasteko eta erabiltzeko gogoa handitu ote zaien ikusteko. Aurrerapena guk ikusten dugu egunez egun”. Astelehenean, lehen egunean, ebaluazio bat egiten dute, ikasleak nola ikusi dituzten eta zer maila duten jasotzeko. Ostiralean, azken egunean, berriro egiten dute ebaluazioa, hasieratik amaierara izan den garapena aztertzeko. Lau ataletan banatzen dute ebaluazioa: hasteko, euskararekiko zer jarrera duten (positiboa edo negatiboa den), motibazioa, ezagutza eta erabilera. Iriberrek esan digu asteazkenerako, normalean, aldaketa ikusten hasten dela. Dena den, neurtzea zaila da Loraineren ustez: “Batzuetan azalpenak ematen ditugu, eta ez dakigu lotsagatik den edo hizkuntza ez dutelako menderatzen, ez dugu jakiten ulertu duten edo ez. Hala ere, normalean talde guztietan dago euskaraz nahiko ongi dakien norbait, eta, horrelakoetan, hari galdetzeko esaten diegu, guri gaztelania hutsean ez entzuteko. Izan ere, gaztelaniarik ez erabiltzen saiatzen gara, baina ezer ulertzen ez badute hitz batzuk sartzen ditugu. Askotan mimika bidez aritzen gara, poliki-poliki, sinonimoak erabilita…”.
Haurrak gustura bueltatzen dira etxera, eta horren erakusle da ondoren, udan, udalekuetara itzultzen direla. Hori pozgarria dela esan digu Lorainek, euskararekiko jarrera positiboa hartu dutela erakusten duelako. 

2008-05-01