106: Ezjakintasuna eta zapalkuntza oso lotsagabeak dira

2006-03-01

Antropologiak, kultura askotarikoak daudela eta bakoitza ez dela bestea baino gehiago edo gutxiago erakutsi digu. Eta, hezteko orduan, kultura bakoitzean adimena modu desberdinean azaltzen dela erakusten duten azterketa transkulturalak daude.

 
 

Baionako epaile batek haur bat ikastolatik ateratzeko agindua eman du. Gurasoak bereizten ari dira eta gurasoetako batek haurra ikastolatik ateratzeko eta eskola publikoan sartzeko eskatu dio epaileari. Epaileak, berriz, eskaria onartzeko erabili duen arrazoia hauxe izan da: “ikastolek akulturizazioa eragiten dute”.

Epaitzeko orduan, alderdi interesak eta ikuspegi itxi eta menperatzailea izatea baino hobe litzateke zientzia desberdinen ekarpenak kontuan hartzea. Epaia eman behar denean, epaile bati eskatu dakiokeen gutxieneko baldintza dela iruditzen zaigu.
Antropologiaren zientziak, esaterako, kultura askotarikoak daudela eta bakoitza ez dela bestea baino gehiago edo gutxiago erakutsi digu. Eta, hezteko orduan, kultura bakoitzean adimena modu desberdinean azaltzen dela erakusten duten azterketa transkulturalak kontuan hartzekoak direla.
Epaileak ez al ditu ezagutzen zientzia horren ekarpenak? Haren ustez, estatu frantziarrean frantsesa da kultura transmititzeko hizkuntza bakarra, eta beste hizkuntzek eta kulturek akulturizatzeko besterik ez dute balio. Iritzi horri ez al diozue kutsu kolonizatzailea hartzen?
Izan ere, Frantzia mendetan izan da kolonizatzaile. Hor ikusi dugu Afrikako, Amerikako edota Asiako lurralde zabaletaz nagusitzen, hango aberastasunak xahutzen eta bertakoen hizkuntzak eta kulturak ordezkatzen, Europako estatu gehienen antzera.
Napoleonen garaian Frantziako 15 milioi biztanletik hiru milioik bakarrik ezagutzen omen zuen frantsesa, Paris ingurukoek. Orduan izendatu zuten frantsesa hizkuntz ofizial bakartzat, gainerako hizkuntzak baztertuz. Hau da, beste kontinenteetako koloniatan egiten ari zena, bere muga barruan geratu ziren herriei aplikatu zien. Horretarako, eskola erabili zuen bitarteko eraginkor gisa. Frantsesa irakaskuntzarako hizkuntza bakar modura ezarriz, estatu frantziarreko guztiak frantseztuz.
Gaur egun, zein ikasle irteten da ikastolatik edo eskolatik frantsesik jakin gabe? Akulturizazioa ez al da alderantziz gertatzen? Iparraldeko ikasle gehienak ez al dira irteten eskolatik bertako kultura historikoa ezagutu gabe? Epaileak egin ote du hausnarketa hori? Kontuz ibilitzeko eskatu behar zaie, ezjakintasuna edota zapalkuntza oso lotsagabeak dira-eta.
Tristea da beti horrela ibili beharra, beti zapaltzaileak eta zapalduak egon beharra. Askoz hobeto litzateke, Freirek zioen bezala, konpartitzea. “Inork ez daki dena, baina denok dakigu zerbait” zioen hark. Orduan, zergatik ez partekatu? Zergatik ez aberastu ezagutza horiek elkarrekin konpartituz? Errespetuzko egoeran oinarritu beharko genuke heziketa, behingoz.