Euskara zinema aretoetara. Jaurlaritzak diru-laguntza kentzeak zaildu egin du gure eskaintza

2012-11-01

Marian Galarragak 32 urte daramatza ikus-entzunez­koen munduan. Mikel Mendizabalekin batera hasi zen telebistarako eta zinemarako bikoizketak egiten. Galiziarrei hango telebistaren hastapenetan laguntzera joan ziren. Hala, hainbat bidelagunekin batera, gero eta sakonago murgildu zen bikoizketaren itsasoan.

 
 
Hastapenetan, ikus-entzunezko lanetan zebiltzan euskaltzaleek galdera hauxe egiten zioten beren buruari: haurrei telebista eta zinema atsegin bazaizkie, zergatik ez dizkiegu euskaraz eskainiko? Eta, filmekin batera, haiek iragartzeko kartelak, iragarkiak, eta abar.
Galdakaon sortu zuten Tinko Euskara Elkartea, eta, geroxeago, Donostian finkatu zen.
Film berrien bikoizketa-eskubideak eskuratu ondoren, haien itzulpenak egiten hasi ziren. Garai hartan, film katalanak ziren eskuratzeko errazenak. Eta, halaxe, egin berri ziren filmak aukeratzen eta haiek bikoizten hasi ziren. Lehenengo euskaratu zutena Alargunen gailurra izan zen. Huraxe izan zen film bat aldi berean gaztelaniaz eta euskaraz estreinatzen zen lehen aldia.
Ordura arte, haurrak zinema-aretoetara eramaten zituzten, filma gaztelaniaz ikusten zuten, eta, horren ondoren, filma euskaraz lantzen zuten ­ikastolan. Egoera hura hobetu beharra zegoela ikusi zuten, ezin baitzen euskara ikastolen esparrura mugatu soilik; aisialdia eta kalea ere euskaratu beharra zegoen, eta haurrei aukera eskaini behar zitzaien. Gainera, txikitan ohitura hartuz gero, errazagoa ­izango zen handitzean filmak euskaraz aukeratzea.
Eskolak, berriz, behin filmak euskaraz ikusten hasi eta gero, haiek lan-tzeko material pedagogikoa eskatzen hasi ziren. Hala, Durangoko psikologo, pedagogo, sendagile eta abarrek osatutako talde bat material didaktikoak prestatzen hasi zen, eta horretan jarraitu du gaur arte. 
“Eusko Jaurlaritzara jo genuen proiektu harekin. Hasieran, ametsak ez zituztela diruz laguntzen esan ziguten, eta ez zuten babestu. Hala ere, 1993-1994. ikasturtean, euskaraz prestatutako lau film eskaini genizkien ikastetxeei, eta 5.000 ikasletik gora joan ziren aretoetara ikustera”. Hasteko, oso erantzun ona jaso zuten. Hurrengo ikasturtean, berriz, 23.000 ­izan ziren ikusleak; eta, urtez urte, kopurua igotzen joan zen. Iaz, adibidez, ia 100.000 ikasle izan ziren zinema-­aretoetan.
Proiektuak aurrera zentzuz egin zezan lau baldintza bete behar zirela uste du Marianek: (1) film ona aukeratu behar zen (dibertigarria, biolentziarik gabea, haurrei sentimenduak piztuko zizkiena, eta abar); (2) areto komertzialak lortu behar ziren filma proiektatzeko; (3) bezeroak izan behar zituzten, hau da, jendeak film horiek ikustera joan behar zuen; eta (4) jendeak horien berri izan zezan, euskarazko filmak promozionatu behar ziren, eta, horretarako, telebistak inplikatu behar zuen. “Hasiera-hasieratik eta prozesu osoan, EITB ez da batere inplikatu”, dio Galarragak.
Haren hitzetan, film bat bideragarri egiteko, hauxe egiten da: lehenengo, filma areto komertzialetan proiektatzen da; gero, ikastetxeei eskaintzen zaie, prezio berezian; eta, azkenik, DVD euskarrian merkatura­tzen da.
90eko hamarkadaren amaieran, euskaraz bikoiztutako zinema areto komertzialetara zabaltzeko ideia sustatu zuen Eusko Jaurlaritzak, 100.000 euro baino gehiagoko diru-laguntza emanda. Gerora, 150.000 euro jaso­tzera ere iritsi zen elkartea. Duela bi urte berriz, gobernu-aldaketarekin, 75.000 eurora jaitsi zuen laguntza Eusko Jaurlaritzak, hau da, erdira. Azkenik, aurten, diru-laguntza osoa ken­tzea erabaki du. Ondorioz, 0 euro jasoko dute.
Udalek, aldiz, era baikorragoan jokatzen dute, filma proiektatzen den herrietan beren gain hartzen baitute zinema-aretoaren alokairua.
Egoera berriaren aurrean eta filmak euskaraz ikusteko eskaintzari eutsi nahi diotenez, film bakoitza ­ikusteko prezioa 1,70 eurotik 2 eurora igo behar izan du Tinko Euskara Elkarteak.

2012-11-01