Euskaraz aritzeko kantak eta jolasak

2003-07-01

Etxekolanak partikularrak

solfeoa ingelesa
do re mi fa sol kortxea bemol
table da mahaia, table, mesa
hainbeste ordu eta ardurek
sortzen digula estresa
jolaserako denborarik ez
hau da bizitza aldrebesa!
Guraso maite entzun (e)zazue
zein den gure interesa...

 
 

Eskolako jolas orduetan ohikoa bihurtu zaigu haurrak erdaraz jolasten entzutea, jolasen abestiak eta jolasteko erabiltzen diren esamoldeak inork ez baitizkie erakutsi. Gure helburua hizkuntzaren transmisioan eten den katenbegia osatzea da: haurrei euskaraz jolasteko tresnak ematea. Erabat dinamiko eta parte-hartzaile den ikastaro honen bidez, jolas zaharrak eta jolas berriak lantzen ditugu.

Jolasak, hizkuntzaren normalizaziorako tresna

Jolasa, ekintza askea izateaz gain, ezagutzak oharkabean jasotzeko tresna ezin hobea da, hizkuntza (euskara) barneratzeko tresna, besteak beste. Alde batetik, hizkuntza formala lantzeko erabil daitekeen teknika da, baina, batez ere, hizkuntza ez formala sustatzeko baliagarria da. Hau da, jolasa euskara kalera ateratzeko modu bat da: abestiak, esamoldeak, hiztegia… jolasa dibertigarria delako eta haurrek denbora asko pasatzen dutelako jolasean.
Nabarmentzekoa da jolasaren bitartez hizkuntzaren erabilera ludikoa ahalbidetzen dela, eta honek ere berebiziko garrantzia du hizkuntzaren normalizazio prozesuan. Haurrarentzat jolasa dibertigarria da. Euskaraz jolas egiten ondo pasako du haurrak, gustura sentituko da, eta euskara jarduera dibertigarriarekin lotuko du. Euskara gauza aspergarriak ikasteko baino zerbait gehiagorako izan daitekeela ikusiko du oharkabean.
Euskarak, bere normalizazio prozesuan, bizitzaren hainbat arlotan ohiko presentzia behar du, baita jolasetan ere. Haurrak ikusi behar du bere bizitzako hainbat esparrutan erabil dezakeela euskara, ez duela zertan erdal erregistroetara jo, normalean erdaraz esaten dituen esamoldeak edo esaerak euskaraz ere, egon, badaudela.

Jolasak, kulturaren transmisiorako tresna

Jolasteko moduan herri baten identitatea transmititzen da; haurren artean kultur sormen eta transmisio handiena jolastuz egiten da. Euskal jolasek Euskal Herriko ohiturak ezagutzeko aukera ematen dute: garai batean zertan eta nola jolasten zen, zein baliabide erabiltzen zituzten… Adibidez, kristalezko kanikarik ez zenean, fruituekin egiten ziren gaur egun kanikekin egiten diren jolasak. Honela, joko asko daude intxaurrekin egiten direnak (intxaurreta, botxo…). Beste hainbeste esan daiteke jolas jarduera horietan erabiltzen ziren esaera eta esamoldeei buruz, abesti, dantza eta ipuinei buruz, horietako asko egun erdaraz erabiltzen baitira.

Jolasen gizarte balioa

Hainbat arrazoi medio (gutxiago jolasten dute haurrek herri edo auzoetako karriketan, jostailuen merkataritzaren eragin basatia, lehiakortasun akademikoen gizartea delakoa…), jolas librearen edo bat-batekoaren jarduna gutxituz joan da. Honela, Euskal Herrian orain dela denbora gutxi arte erabiltzen ziren jolasak galtzen joan dira, transmisio naturalaren katea eten da (familia, kalea), gehienak oso gune zehatzetan eta ozta-ozta mantendu dira.
Produktibitatea helburu dugun gizarte honetan, helburua produktua ez duen beste edozein jarduera denbora galtze gisa ikusi izan da. Hauxe da aisialdiak eta jolasak bereziki apurtu nahi duen uste okerra; are gehiago, jolasa denbora irabazteko bitarteko bat dela aldarrikatu nahi dugu.
Beraz, euskarazko jolasa lozorroan dagoen altxortzat jo dezakegu eta berarekin jolaserako espazioa eta denbora berreskuratzea eta jolasak sortzeko gaitasuna sustatzea landu nahi dugu.

...Baloia(re)kin jolastu

pilotan aritu
joko berrik asmatu
abenturak sortu
kale(e)tako paretak
graffitiz margotu
ondo pasa ta ikasi
egunero uztartu
gure astialdia
gehiago maitatu